Player FM - Internet Radio Done Right
26 subscribers
Checked 9d ago
Lagt till three år sedan
Innehåll tillhandahållet av Dr. Mosi. Allt poddinnehåll inklusive avsnitt, grafik och podcastbeskrivningar laddas upp och tillhandahålls direkt av Dr. Mosi eller deras podcastplattformspartner. Om du tror att någon använder ditt upphovsrättsskyddade verk utan din tillåtelse kan du följa processen som beskrivs här https://sv.player.fm/legal.
Player FM - Podcast-app
Gå offline med appen Player FM !
Gå offline med appen Player FM !
چرا بنبست؟ شیوههای یاری به خود🗣️دکتر نهضت فرنودی
Manage episode 313366808 series 3268560
Innehåll tillhandahållet av Dr. Mosi. Allt poddinnehåll inklusive avsnitt, grafik och podcastbeskrivningar laddas upp och tillhandahålls direkt av Dr. Mosi eller deras podcastplattformspartner. Om du tror att någon använder ditt upphovsrättsskyddade verk utan din tillåtelse kan du följa processen som beskrivs här https://sv.player.fm/legal.
دکتر نهضت فرنودی
1881 episoder
Manage episode 313366808 series 3268560
Innehåll tillhandahållet av Dr. Mosi. Allt poddinnehåll inklusive avsnitt, grafik och podcastbeskrivningar laddas upp och tillhandahålls direkt av Dr. Mosi eller deras podcastplattformspartner. Om du tror att någon använder ditt upphovsrättsskyddade verk utan din tillåtelse kan du följa processen som beskrivs här https://sv.player.fm/legal.
دکتر نهضت فرنودی
1881 episoder
Alla avsnitt
×
1 قدرت کلمات در سرنوشت روابط؛ تلقین - از سری سلامت روابط عاطفی 9:11
9:11
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad9:11
اپیزود: تلقین – چگونه کلمات ما سرنوشت رابطه را شکل میدهند؟ خلاصه اپیزود: گاهی یک جمله ساده، آنقدر تکرار میشود که کمکم به یک باور عمیق تبدیل میگردد. در روابط، این قدرت تلقین میتواند عشق را تقویت کند یا آن را آرامآرام از بین ببرد. اما چگونه؟ آیا تا به حال شده که برای جلب توجه شریک عاطفیتان، او را متهم کنید که دیگر شما را دوست ندارد؟ یا شاید کسی این جمله را آنقدر به شما گفته که در نهایت آن را باور کردهاید؟ در این اپیزود، داستان شهریار و مونا را میشنویم؛ زوجی که عشقشان قربانی جملات تکراری و باورهای القاشده شد. شهریار در ابتدا مونا را دوست داشت، اما با گذر زمان، این احساس در تکرار بیپایان جملات منفی مونا رنگ باخت. وقتی سالها بعد با او صحبت کردم، فهمیدم که این رابطه چگونه از دست رفت و چگونه تنها با کمی آگاهی، میتوانست حفظ شود. همچنین در این اپیزود، از روانشناسی تلقین میگوییم: • چرا ذهن ما در برابر جملات تکراری تسلیم میشود؟ • چگونه میتوانیم از این قدرت در جهت مثبت استفاده کنیم؟ • راهکارهایی برای جلوگیری از تلقین منفی در رابطه چیست؟ اگر میخواهید رابطهای سالمتر داشته باشید و از قدرت کلمات در جهت درست استفاده کنید، این اپیزود را از دست ندهید! تصویر مفهومی اپیزود نشاندهنده تأثیر کلمات در روابط است. مردی را میبینیم که صورتش در حال محو شدن است، نمادی از تأثیر تلقین. در کنار او، سایهای از یک زن که در گوشش زمزمه میکند، تأکیدی بر قدرت تکرار جملات و تغییر باورها. فضای احساسی با ترکیب رنگهای آبی و خاکستری، حس درونگرایی و تأمل را القا میکند. این تصویر میتواند نمادینترین نمایه برای اپیزود “تلقین” باشد.…

1 کارگاه هوش هیجانی؛ کلید پیوند با فرزندان 4:30
4:30
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad4:30
چند بار شده که فرزند شما با چشمانی پر از خشم به شما نگاه کرد و شما دقیقا نمیدانستید چه باید بگویید یا چه کار کنید؟ حس کردید که یه دیوار نامرئی بین شما و فرزندتون کشیده شده و نمیدونید چطور این فاصله رو پر کنید؟ حرفهاتون به گوشش نمیرسه و انگار توی دنیای خودش غرق شده؟ این احساسات رو خیلی از پدر و مادرها تجربه کردن! اما خبر خوب اینه که شما تنها نیستید. کارگاه “هوش هیجانی: کلید پیوند با فرزندتان” به شما کمک میکنه تا این دیوار رو خراب کنید و دوباره به دنیای پر از احساسات فرزندتون قدم بذارید. در این کارگاه یاد میگیرید: • زبان خاموش احساسات فرزندان خود را بفهمید و بهش پاسخ بدید. • چالشهای ارتباطی خاص خودتان را با تکنیکهای عملی و کاربردی پشت سر بذارید. • رابطهای عمیق، صمیمی و پر از اعتماد با فرزندتون بسازید. این کارگاه آنلاین و کاملا کاربردیه و با تمرینهای عملی همراهه. تاریخ: ۲۱ بهمن زمان: ۱۰ صبح آنلاین برای ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر، در واتساپ یا تلگرام به شماره ۰۹۳۶ ۲۵۴ ۹۶۱۱ پیام دهید. https://t.me/hanicoaching…
دکتر هلاکویی. یوتیوب زندگی بهینه را دنبال کنید: @holakui

1 34:24 - 34:39 اصول و فنون مذاکره🗣محمدرضا شعبانعلی 57:18
57:18
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad57:18
محمدرضا شعبانعلی

1 Thinking, Fast & Slow📚Daniel Kahneman 9:58:27
9:58:27
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad9:58:27
Daniel Kahneman System 1 is fast, intuitive, and emotional; System 2 is slower, more deliberative, and more logical. The impact of overconfidence on corporate strategies, the difficulties of predicting what will make us happy in the future, the profound effect of cognitive biases on everything from playing the stock market to planning our next vacation―each of these can be understood only by knowing how the two systems shape our judgments and decisions. Engaging the reader in a lively conversation about how we think, Kahneman reveals where we can and cannot trust our intuitions and how we can tap into the benefits of slow thinking. He offers practical and enlightening insights into how choices are made in both our business and our personal lives―and how we can use different techniques to guard against the mental glitches that often get us into trouble. Topping bestseller lists for almost ten years, Thinking, Fast and Slow is a contemporary classic, an essential book that has changed the lives of millions of readers. Daniel Kahneman ( /ˈkɑːnəmən/ ; Hebrew : דניאל כהנמן; born March 5, 1934) is an Israeli-American psychologist and economist notable for his work on the psychology of judgment and decision-making, as well as behavioral economics , for which he was awarded the 2002 Nobel Memorial Prize in Economic Sciences (shared with Vernon L. Smith ). His empirical findings challenge the assumption of human rationality prevailing in modern economic theory. Daniel Kahneman Kahneman in 2009 Born March 5, 1934 (age 89) Tel Aviv , British Mandate of Palestine (now Israel ) Nationality United States , Israel Education Hebrew University ( BA ) University of California, Berkeley ( MA , PhD ) Known for Cognitive biases Behavioral economics Prospect theory Loss aversion Spouses Irah Kahneman; Anne Treisman (1978–2018, her death) Awards APA Lifetime Achievement Award (2007) Nobel Memorial Prize in Economic Sciences (2002) Presidential Medal of Freedom (2013) Tufts University Leontief Prize (2010) APS Distinguished Scientific Contribution Award (1982) University of Louisville Grawemeyer Award (2003) Scientific career Fields Psychology Economics Institutions Princeton University 1993– University of California, Berkeley 1986–93 University of British Columbia 1978–86 Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences 1972–73 Hebrew University of Jerusalem 1961–77 Thesis An analytical model of the semantic differential (1961) Doctoral advisor Susan M. Ervin-Tripp Doctoral students Anat Ninio Avishai Henik Baruch Fischhoff Ziv Carmon Daniel Kahneman's voice Recorded August 2013 from the BBC Radio 4 programme Desert Island Discs Website scholar.princeton.edu/kahneman/ With Amos Tversky and others, Kahneman established a cognitive basis for common human errors that arise from heuristics and biases , and developed prospect theory . In 2011 he was named by Foreign Policy magazine in its list of top global thinkers. In the same year his book Thinking, Fast and Slow , which summarizes much of his research, was published and became a best seller. In 2015, The Economist listed him as the seventh most influential economist in the world. He is professor emeritus of psychology and public affairs at Princeton University 's Princeton School of Public and International Affairs . Kahneman is a founding partner of TGG Group , a business and philanthropy consulting company. He was married to cognitive psychologist and Royal Society Fellow Anne Treisman , who died in 2018. Early life Daniel Kahneman was born in Tel Aviv , Mandatory Palestine , in 1934, where his mother, Rachel, was visiting relatives. His parents were Lithuanian Jews who had emigrated to France in the early 1920s. He spent his childhood years in Paris . Kahneman and his family were in Paris when it was occupied by Nazi Germany in 1940. His father, Efrayim, was picked up in the first major round-up of French Jews , but he was released after six weeks due to the intervention of his employer, La Cagoule backer Eugène Schueller .: 52 The family was on the run for the remainder of the war, and survived, except for the death of Kahneman's father due to diabetes in 1944. Kahneman and his family then moved to British Mandatory Palestine in 1948, just before the creation of the state of Israel. Kahneman has written of his experience in Nazi-occupied France , explaining in part why he entered the field of psychology: It must have been late 1941 or early 1942. Jews were required to wear the Star of David and to obey a 6 p.m. curfew. I had gone to play with a Christian friend and had stayed too late. I turned my brown sweater inside out to walk the few blocks home. As I was walking down an empty street, I saw a German soldier approaching. He was wearing the black uniform that I had been told to fear more than others – the one worn by specially recruited SS soldiers. As I came closer to him, trying to walk fast, I noticed that he was looking at me intently. Then he beckoned me over, picked me up, and hugged me. I was terrified that he would notice the star inside my sweater. He was speaking to me with great emotion, in German. When he put me down, he opened his wallet, showed me a picture of a boy, and gave me some money. I went home more certain than ever that my mother was right: people were endlessly complicated and interesting. — Israeli intellectual Yeshayahu Leibowitz , whom Kahneman describes as influential in his intellectual development, was Kahneman's chemistry teacher at Beit-Hakerem High School , and Kahneman's physiology professor at university. Kahneman's paternal uncle was Rabbi Yosef Shlomo Kahaneman , the head of the Ponevezh Yeshiva . Education and early career In 1954 Kahneman received his Bachelor of Science degree, with a major in psychology and a minor in mathematics, from the Hebrew University of Jerusalem . He served in the psychology department of the Israeli Defense Forces , and as an infantryman. One of his responsibilities was to evaluate candidates for officer's training school, and to develop tests and measures for this purpose. Kahneman describes his military service as a "very important period" in his life. In 1958 he went to the United States to study for his PhD in Psychology at the University of California, Berkeley . His 1961 dissertation, advised by Susan Ervin , examined relations between adjectives in the semantic differential and allowed him to "engage in two of [his] favorite pursuits: the analysis of complex correlational structures and FORTRAN programming." Academic career Cognitive psychology Kahneman began his academic career as a lecturer in psychology at the Hebrew University of Jerusalem in 1961. He was promoted to senior lecturer in 1966. His early work focused on visual perception and attention. For example, his first publication in the prestigious journal Science was entitled "Pupil Diameter and Load on Memory" (Kahneman & Beatty, 1966). During this period, Kahneman was a visiting scientist at the University of Michigan (1965–66) and the Applied Psychology Research Unit in Cambridge (1968/1969, summers). He was a fellow at the Center for Cognitive Studies, and a lecturer in cognitive psychology at Harvard University in 1966/1967. Judgment and decision-making This period marks the beginning of Kahneman's lengthy collaboration with Amos Tversky . Together, Kahneman and Tversky published a series of seminal articles in the general field of judgment and decision-making, culminating in the publication of their prospect theory in 1979 (Kahneman & Tversky, 1979). Following this, the pair teamed with Paul Slovic to edit a compilation entitled "Judgement Under Uncertainty: Heuristics and Biases" (1982) that proved to be an important summary of their work and of other recent advances that had influenced their thinking. Kahneman was ultimately awarded the Nobel Memorial Prize in Economics in 2002 for his work on prospect theory. In his Nobel biography Kahneman states that his collaboration with Tversky began after Kahneman had invited Tversky to give a guest lecture to one of Kahneman's seminars at Hebrew University in 1968 or 1969. Their first jointly written paper, "Belief in the Law of Small Numbers," was published in 1971 (Tversky & Kahneman, 1971). They published seven articles in peer-reviewed journals in the years 1971–1979. Aside from "Prospect Theory," the most important of these articles was "Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases" (Tversky & Kahneman, 1974), which was published in the prestigious journal Science and introduced the notion of anchoring . Kahneman wrote the paper at the Van Leer Jerusalem Institute . Kahneman left Hebrew University in 1978 to take a position at the University of British Columbia . In 2021, Kahneman and co-authors Olivier Sibony and Cass Sunstein contributed to the field with work on unwanted variability in human judgments of the same problem, what they term 'noise'. In Noise: A Flaw in Human Judgment , they write that due to factors such as cognitive biases , group dynamics, mood, stress, fatigue, and differences in skill between assessors/decision makers/judges, judgements that should ideally be identical in fact often differ a lot. This gives rise to injustices, hazards and costs of various types. Furthermore, it does so in a way that is distinct from statistical bias and which is affected by cognitive biases but not limited to their influence. In the book, which received much press, they explain what noise is, how it can be detected and how it can be reduced – which can also reduce bias. Behavioral economics Kahneman and Tversky were both fellows at the Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences at Stanford University in the academic year 1977–1978. A young economist named Richard Thaler was a visiting professor at the Stanford branch of the National Bureau of Economic Research during that same year. According to Kahneman, "[Thaler and I] soon became friends, and have ever since had a considerable influence on each other's thinking." Building on prospect theory and Kahneman and Tversky's body of work, Thaler published "Toward a Positive Theory of Consumer Choice" in 1980, a paper which Kahneman has called "the founding text of behavioral economics." Kahneman and Tversky became heavily involved in the development of this new approach to economic theory, and their involvement in this movement had the effect of reducing the intensity and exclusivity of their earlier period of joint collaboration.[ citation needed ] According to Kahneman the collaboration 'tapered off' in the early 1980s, although they tried to revive it. Factors included Tversky receiving most of the external credit for the output of the partnership, and a reduction in the generosity with which Tversky and Kahneman interacted with each other. They would continue to publish together until the end of Tversky's life, but the period when Kahneman published almost exclusively with Tversky ended in 1983, when he published two papers with Anne Treisman , his wife since 1978. Hedonic psychology In the 1990s, Kahneman's research focus began to gradually shift in emphasis towards hedonic psychology. According to Kahneman and colleagues, Hedonic psychology...is the study of what makes experiences and life pleasant or unpleasant. It is concerned with feelings of pleasure and pain, of interest and boredom, of joy and sorrow, and of satisfaction and dissatisfaction. It is also concerned with the whole range of circumstances, from the biological to the societal, that occasion suffering and enjoyment. (This subfield is closely related to the positive psychology movement, which was steadily gaining in popularity at the time.) It is difficult to determine precisely when Kahneman's research began to focus on hedonics, although it likely stemmed from his work on the economic notion of utility . After publishing multiple articles and chapters in all but one of the years spanning the period 1979–1986 (for a total of 23 published works in 8 years), Kahneman published exactly one chapter during the years 1987–1989. After this hiatus, articles on utility and the psychology of utility began to appear (e.g., Kahneman & Snell, 1990; Kahneman & Thaler, 1991; Kahneman & Varey, 1991). In 1992 Varey and Kahneman introduced the method of evaluating moments and episodes as a way to capture "experiences extended across time". While Kahneman continued to study decision-making (e.g., Kahneman, 1992, 1994; Kahneman & Lovallo, 1993), hedonic psychology was the focus of an increasing number of publications (e.g., Fredrickson & Kahneman, 1993; Kahneman, Fredrickson, Schreiber & Redelemeier, 1993; Kahneman, Wakker & Sarin, 1997; Redelmeier & Kahneman, 1996), culminating in a volume co-edited with Ed Diener and Norbert Schwarz , scholars of affect and well-being. Focusing illusion With David Schkade, Kahneman developed the notion of the focusing illusion (Kahneman & Schkade, 1998; Kahneman, Krueger, Schkade, Schwarz & Stone, 2006) to explain in part the mistakes people make when estimating the effects of different scenarios on their future happiness (also known as affective forecasting , which has been studied extensively by Daniel Gilbert ). The "illusion" occurs when people consider the impact of one specific factor on their overall happiness, they tend to greatly exaggerate the importance of that factor, while overlooking the numerous other factors that would in most cases have a greater impact. A good example is provided by Kahneman and Schkade's 1998 paper "Does living in California make people happy? A focusing illusion in judgments of life satisfaction". In that paper, students in the Midwest and in California reported similar levels of life satisfaction, but the Midwesterners thought their Californian peers would be happier. The only distinguishing information the Midwestern students had when making these judgments was the fact that their hypothetical peers lived in California. Thus, they "focused" on this distinction, thereby overestimating the effect of the weather in California on its residents' satisfaction with life. Peak–end rule and remembered pleasure One of the cognitive biases in hedonic psychology discovered by Kahneman is called the peak–end rule . It affects how we remember the pleasantness or unpleasantness of experiences. It states that our overall impression of past events is determined for the most part not by the total pleasure and suffering it contained but by how it felt at its peaks and at its end . For example, the memory of a painful colonoscopy is improved if the examination is extended by three minutes in which the scope is still inside but not moved anymore, resulting in a moderately uncomfortable sensation. This extended colonoscopy, despite involving more pain overall, is remembered less negatively due to the reduced pain at the end. This even increases the likelihood for the patient to return for subsequent procedures. Kahneman explains this distortion in terms of the difference between two selves : the experiencing self , which is aware of pleasure and pain as they are happening, and the remembering self , which shows the aggregate pleasure and pain over an extended period of time. The distortions due to the peak–end rule happen on the level of the remembering self . Our tendency to rely on the remembering self can often lead us to pursue courses of action that are not in our best self-interest. Happiness and life satisfaction Kahneman has defined happiness as "what I experience here and now", but says that in reality humans pursue life satisfaction , which "is connected to a large degree to social yardsticks–achieving goals, meeting expectations." Teaching Kahneman is a senior scholar and faculty member emeritus at Princeton University 's Department of Psychology and Princeton School of Public and International Affairs . He is also a fellow at Hebrew University and a Gallup Senior Scientist. Personal life Kahneman's first wife was Irah Kahneman, an Israeli educational psychologist , with whom he had two children. His son has schizophrenia , and his daughter works in technology. His second wife was the cognitive psychologist Anne Treisman , from 1978 until her death in 2018. As of 2014, they lived part-time in Berkeley, California . As of 2022, he lives in New York City with Barbara Tversky , the widow of his long-time collaborator Amos Tversky . In 2015 Kahneman described himself as a very hard worker, as "a worrier" and "not a jolly person." But, despite this, he said, "I'm quite capable of great enjoyment, and I've had a great life." Awards and recognition In 2001, he was elected a member of the National Academy of Sciences In 2002, Kahneman received the Nobel Memorial Prize in Economic Sciences , despite being a research psychologist, for his work in prospect theory. Kahneman states he has never taken a single economics course – that everything that he knows of the subject he and Tversky learned from their collaborators Richard Thaler and Jack Knetsch. Kahneman, co-recipient with Tversky, earned the 2003 University of Louisville Grawemeyer Award for Psychology. In 2005, he was elected a member of the American Philosophical Society . In 2007, he was presented with the American Psychological Association 's Award for Outstanding Lifetime Contributions to Psychology . On November 6, 2009, he was awarded an honorary doctorate from the department of Economics at Erasmus University in Rotterdam , Netherlands . In his acceptance speech Kahneman said, "when you live long enough, you see the impossible become reality." He was referring to the fact that he would never have expected to be honored as an economist when he started his studies into what would become Behavioral Economics. In both 2011 and 2012, he made the Bloomberg 50 most influential people in global finance . On November 9, 2011, he was awarded the Talcott Parsons Prize by the American Academy of Arts and Sciences . His book Thinking, Fast and Slow was the winner of the 2011 Los Angeles Times Book Award for Current Interest and the National Academy of Sciences Communication Award for the best book published in 2011. In 2012 he was accepted as corresponding academician at the Real Academia Española (Economic and Financial Sciences). On August 8, 2013, President Barack Obama announced that Daniel Kahneman would be a recipient of the Presidential Medal of Freedom . On June 1, 2015, he was awarded an honorary doctorate from the Faculty of Arts at McGill University in Montreal . December 2018, Kahneman was named a Gold Medal Honoree by The National Institute of Social Sciences . In 2019, Kahneman received the Golden Plate Award of the American Academy of Achievement . Notable contributions Anchoring and adjustment Attribute substitution Availability heuristic Base rate fallacy Cognitive bias Conjunction fallacy Dictator game Framing (social sciences) Loss aversion Optimism bias Peak–end rule Planning fallacy Prospect theory Cumulative prospect theory Reference class forecasting Representativeness heuristic Simulation heuristic Status quo bias Books Kahneman, Daniel (1973). Attention and Effort . Prentice-Hall. Kahneman, Daniel; Slovic, Paul; Tversky, Amos (1982). Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases . Cambridge University Press. Kahneman, Daniel; Diener, E.; Schwarz, N. (1999). Well-Being: The Foundations of Hedonic Psychology . Russell Sage Foundation. Kahneman, Daniel; Tversky, Amos (2000). Choices, Values and Frames . Cambridge University Press. Kahneman, Daniel; Gilovich, Thomas; Griffin, Dale (2002). Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment . ISBN 978-0521792608 . Kahneman, Daniel (2011). Thinking, Fast and Slow . Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0374275631 . (Reviewed by Freeman Dyson in New York Review of Books , 22 December 2011, pp. 40–44.) Kahneman, Daniel; Sibony, Olivier; Sunstein, Cass R. (2021). Noise: A Flaw in Human Judgment . William Collins. ISBN 978-0008308995 . Interviews "Can We Trust Our Intuitions?" in Alex Voorhoeve Conversations on Ethics . Oxford University Press, 2009. ISBN 978-0-19-921537-9 (Discusses Kahneman's views about the reliability of moral intuitions [case judgments] and the relevance of his work for the search for "reflective equilibrium" in moral philosophy.) Radio interviews All in the Mind, ABC, Australia (2003) All in the Mind, BBC, Great Britain (2011) Online interviews Thinking about Thinking – An Interview with Daniel Kahneman (2011) Archived October 31, 2013, at the Wayback Machine Conversation with Tyler – Daniel Kahneman on Cutting Through the Noise (2018) Daniel Kahneman on Cutting Through the Noise (Ep. 56 - Live at Mason) The Knowledge Project Podcast – Daniel Kahneman: Putting Your Intuition on Ice (2019) Daniel Kahneman: Putting Your Intuition on Ice Lex Fridman Podcast #65 – Daniel Kahneman: Thinking Fast and Slow, Deep Learning, and AI (2020) Daniel Kahneman: Thinking Fast and Slow, Deep Learning, and AI | MIT | Artificial Intelligence Podcast The Jordan Harbinger Show #518 – Daniel Kahneman: When Noise Destroys Our Best of Choices (2021) Daniel Kahneman | When Noise Destroys Our Best of Choices Television interviews How You Really Make Decisions – Horizon (BBC TV series) – Series 2013–2014 No. 9 See also References Further reading External links Institutional economics Topics in game theory Laureates of the Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences 2002 Nobel Prize laureates Israeli Nobel laureates Psychology Authority control More Enjoying Wikiwand? Wikiwand is a leading donor to the Wikimedia Foundation, we pledge to give a portion of our income to help Wikipedia thrive. By using Wikiwand, for FREE, you directly contribute to keep Wikipedia alive. Donate now 30% goes to Wikimedia! Not right now, thanks Related Articles Cognitive bias Systematic pattern of deviation from norm or rationality in judgment A cognitive bias is a systematic pattern of deviation from norm or rationality in judgment. Individuals create their own "subjective reality" from their perception of the input. An individual's construction of reality, not the objective input, may dictate their behavior in the world. Thus, cognitive biases may sometimes lead to perceptual distortio... Read article Heuristic Problem-solving method that is sufficient for immediate solutions or approximations Heuristic, or heuristic technique, is any approach to problem solving or self-discovery that employs a practical method that is not guaranteed to be optimal, perfect, or rational, but is nevertheless sufficient for reaching an immediate, short-term goal or approximation. Where finding an optimal solution is impossible or impractical, heuristic meth... Read article Bounded rationality Making of satisfactory, not optimal, decisions Bounded rationality is the idea that rationality is limited when individuals make decisions, and under these limitations, rational individuals will select a decision that is satisfactory rather than optimal. Read article Amos Tversky Israeli psychologist (1937–1996) Amos Nathan Tversky was an Israeli cognitive and mathematical psychologist and a key figure in the discovery of systematic human cognitive bias and handling of risk. Read article Behavioral economics Academic discipline Behavioral economics studies the effects of psychological, cognitive, emotional, cultural and social factors in the decisions of individuals or institutions, and how these decisions deviate from those implied by classical economic theory. Read article…

1 آیا برای آینده دخترم بهتر است که همسرم و دخترم را به خارج بفرستم 16:39
16:39
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad16:39
دکتر هلاکویی. یوتیوب زندگی بهینه را دنبال کنید: @holakui

1 از داشتن رابطه جنسی با فردی که دوست دارم خجالت میکشم؛ چه باید کرد؟ 23:01
23:01
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad23:01
دکتر هلاکویی. یوتیوب زندگی بهینه را دنبال کنید: @holakui

1 رابطهای پساز ۱۷ سال👥دکتر هلاکویی 1:15:33
1:15:33
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad1:15:33
گروه نظرسنجی در تلگرام: RaySanj 10-5-2019

1 افسردگی: کلیات و نشانهها💿دکتر هلاکویی 55:11
55:11
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad55:11
دکتر هلاکویی سی دی افسردگی
دکتر هلاکویی

1 وقتی در تصمیمگیریهایمان خطا میکنیم🗣️دکتر آذرخش مکری 1:22:27
1:22:27
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad1:22:27
دکتر آذرخش مکری وقتی در تصمیم گیری هایمان خطا می کنیم #آذرخش #مکری

1 کارگاه ذهنآگاهی (Mindfulness)👨🏫دکتر محسن فاطمی [نسخه کامل] 11:55:33
11:55:33
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad11:55:33
ذهنآگاهی یا فرآگاهی فرآیندی روانشناختیست بهمعنای توجه به تجربیات زمان حال، بدون قضاوت. ذهنآگاهی توانایی کنترل اراده، غریزه و فرصتی برای اصلاح اشتباهات ناخودآگاه است. به عبارت دیگر پرورش آگاهی و هوشیاری با تکیه بر مراقبت و زیر نظر گرفتن توجه و تجربیات در زمان حال بدون قضاوت کردن. تعریف کوتاه ذهنآگاهی یعنی آگاهی از لحظه است. [۱] برای ذهنآگاهی میتوان از روشهای مختلف مانند مدیتیشن بهره برد. در دهههای اخیر با استفاده از مبانی ذهنآگاهی روشهای درمانی مختلفی در روانشناسی بالینی و روانپزشکی برای درمان افسردگی ، [۲] [۳] اضطراب، [۳] اعتیاد [۴] [۵] و کاهش استرس [۶] ابداع شدهاست. ریشهشناسی[ ویرایش ] ذهنآگاهی ریشه در عهد باستان دارد، و نمونههای آن را، هم در فرهنگهای شرقی (مثل بودائی ) و هم در فرهنگهای غربی میتوان یافت. اصطلاح انگلیسی mindfulness ترجمهٔ لغت هندی باستان، ساتی ( sati ) است. ساتی یعنی « آگاهی »، « توجه »، و « بهیاد آوردن »: ساتی متعلق به زبان پالی است. پالی از ۲۵۰۰ سال پیش زبان روانشناسی بودائی بوده و ذهنآگاهی آموزه اصلی مکتب بودایی است. آگاهی : جنبهای از انسان بودن است که باعث میشود از تجربههای خود آگاه باشد و از آنها خبر داشته باشد. بدون آگاهی، هیچ چیزی برای انسان وجود نخواهد داشت. توجه (دقت) : عبارت است از آگاهی متمرکز؛ یاد گرفتن ذهنآگاهی، توانایی برای حفظ توجه را افزایش میدهد و با آن میتوان در هر جا و هرطور که انسان اراده میکند، توجه خود را متمرکز نگه دارد. بهیاد آوردن : این جنبه از ذهنآگاهی در بارهٔ این موضوع است که «چگونه میتوان همیشه به یاد آورد که از لحظهای به لحظهٔ دیگر، میتوان به تجربههای خود توجه کرد.» افراد خیلی زود و آسان فراموش میکنند که حواسجمع باشند. آگاهی و توجه زیر مجموعه هوشیاری هستند. اَشکال تقویت ذهنآگاهی[ ویرایش ] توجه متمرکز یا مراقبه متمرکز، ساماتا ویپاسانا ؛ (در زبان پالی Samatha ): مانند نور لیزر خطی است و به هر پدیدهای تابانده شود آن را روشن میکند. مشاهده پذیرا: مانند نورافکن (در مقابل نور لیزر) است. بر طیف وسیعی از موضوعهایی که در هوشیاری ما پدیدار میشوند نور میتاباند و هریک را جداگانه بررسی میکند. مهرورزی و شفقت : کیفیت و صفت آگاهی بهشمار میآیند. افزودن مهربانی، آسایش و آرامش به مراقبه است. چگونه ذهن آگاهی به سلامتی کمک میکند[ ویرایش ] ذهنآگاهی «پاسخ آرامش» را تحریک میکند و باعث میشود که بدن خودش را بازیابی کند. دکتر هربرت بنسن از هاروارد گفته است که پاسخ آرامش باعث میشود که قابلیت بدن ما برای بازیابی خود به حداکثر برسد. این پاسخ باعث میشود که سیکل استرس کمتر شود و در شیمی بدن ما تغییراتی ایجاد شود تا تولید هورمون ها برای افزایش سیستم ایمنی بیشتر شود. [ نیازمند منبع ] تمرینات ذهن آگاهی بیماریهای زیادی کاهش پیدا میکند و سلامتی و دوام عمر و و حیات ذهن و بدن بیشتر میشود.[ نیازمند منبع ] ذهنآگاهی باعث کاهش نگرانی از داشتن بیماری میشود. بسیاری از افرادی که مریض میشوند به خاطر عوامل فیزیولوژیکی نیست که بیمار میشوند، بلکه به خاطر ترس از بیمار شدن، بیمار میشوند. ذهن آگاهی نگرانیها و استرس را کم میکند. ذهن آگاهی ژنهای خطرناک را کم میکند. [ نیازمند منبع ] دیوید میشی در کتاب ذهن آگاهی از شکلات بهتر است میگوید: ژنها نقش مهمی در ایجاد بیماری دارند ولی اگر این ژن ها خاموش شوند اتفاق مهمی میافتد. این ژنهای خطرناک را ذهن آگاهی خاموش میکند.[ نیازمند منبع ] همانگونه که جان کابات زین گفته است: شواهد نشان میدهد که وقتی شما با شفقت به خود و بودن در لحظه حال از خود مراقبت کنید انتخاب میکنید که کدام یک از ژنهای شما عمل کنند. شفقت به خود و بودن در لحظه حال از عناصر اصلی ذهن آگاهی هستند.[ نیازمند منبع ] ذهن آگاهی زندگی را معنادار میکند. قسمت مهمی از این که چرا خیلی از مردم زندگی هدفداری ندارند به خاطر این است که آنها نمیدانند چه کسی هستند و چه کار میکنند. ذهنآگاهی روشی ارائه میکند برای این که به فطرت اصلی خود اطلاع پیدا کنیم. وقتی ما فراتر از افکارمان، خود را نگاه کنیم متوجه تمام «منیتها» (مال من، برای من و…) میشویم. کتابهای فارسی[ ویرایش ] از آثار ترجمه شده دربارهٔ این موضوع میتوان به کتابهای « ذهنآگاهی برای آغازگران» و «تمرین هایی برای پرورش ذهنآگاهی» اشاره کرد که توسط انتشارات روانشناسی و هنر به چاپ رسیدهاست. همچنین کتابی با عنوان ذهنآگاهی به قلم براندا سالگادو و ترجمه مهناز پاکزاد توسط نشر مرو در سال ۱۴۰۰ منتشر شدهاست.چگونه ذهن آگاهی به سلامتی کمک میکند ذهنآگاهی «پاسخ آرامش» را تحریک میکند و باعث میشود که بدن خودش را بازیابی کند. دکتر هربرت بنسن از هاروارد گفته است که پاسخ آرامش باعث میشود که قابلیت بدن ما برای بازیابی خود به حداکثر برسد. این پاسخ باعث میشود که سیکل استرس کمتر بشود و در شیمی بدن ما تغییراتی ایجاد شود تا تولید هورمونها برای افزایش سیستم ایمنی بیشتر شود. [نیازمند منبع] تمرینات ذهن آگاهی بیماریهای زیادی را کاهش می دهد و سلامتی و دوام عمر و حیات ذهن و بدن را بیشتر می کند.…

1 کتاب صوتی تئوری انتخاب کامل، با صدای دکتر علی صاحبی: روانشناسی امید و واقعیت درمانی [بخش دو]📚ویلیام گلسر 9:10:48
9:10:48
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad9:10:48
این کتاب درباره اهمیت روابط خوب است. در کتاب آقای گلاسر میخواهد بگوید که بهجز فقر و بیماری و کهنسالی، سایر مشکلات بشر مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با همسر، اعتیاد و… معلول روابط غیر رضایتبخش هستند. تئوری انتخاب یک تئوری مبتنی بر روانشناسی کنترل درونی است که معتقد است گذشتهها بر زندگی کنونی ما اثر شگرفی داشته است ولی تعیینکننده رفتار کنونی ما نیست و میزان مسئولیتپذیری و به رسمیت شناختن و احترام به واقعیت موجود و شیوهای که برای ارضای نیازهایمان با توجه به دو عامل انتخاب است که رفتار کنونی ما را تعیین میکند. ویلیام گلاسر در رابطه با کتاب خود چنین میگوید: این کتاب در رابطه با اهمیت رابطه خوب است. در این کتاب میخواهم بگویم بهجز بیماری، فقر، کهنسالی و سایر مشکلات مهم بشری مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با کودکان، بدرفتاری با همسر، اعتیاد به الکل و مواد مخدر و روابط جنسی پیش از موعد و عاری از عشق و ناراحتیهای هیجانی معلول روابط غیر رضایتبخش است، کل کتاب بیان این قضیه است و راه بهتر کنار آمدن با یکدیگر را نشان میدهد. من روی چهار نوع رابطه که همگی باید بهبود یابند تمرکز میکنم، این چهار رابطه عبارتند از: رابطه زن و شوهر، رابطه والدین و فرزندان، رابطه معلم و شاگرد و رابطه رابطه مدیر و کارمند. به نظر من اگر این روابط را بهبود نبخشیم در کاهش مشکلات اشاره شده توفیق چندانی نخواهیم داشت. ابتدا چنین ادعایی را ادعایی گستاخانه میدیدم ولی پیش از اینکه کتاب حاضر زیر چاپ برود به تحقیقات جدیدی دست یافتم که نظرم را مبنی بر اینکه نو جوانان برای پرهیز از رفتارهای خود مخرب، به روابط والد و معلم و شاگردی خوب احتیاج دارند. این کتاب با مشخصات زیر نیز به فارسی ترجمه و چاپ شده است: نظریه انتخاب: روانشناسی نوین، دریچهای به آرامش، لذت و آزادی شخصی؛ ویلیام گلاسر Reality therapy is an approach to psychotherapy and counseling. Developed by William Glasser in the 1960s…

1 کتاب صوتی تئوری انتخاب کامل، با صدای دکتر علی صاحبی: روانشناسی امید و واقعیت درمانی [بخش یک]📚ویلیام گلسر 9:58:55
9:58:55
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad9:58:55
این کتاب درباره اهمیت روابط خوب است. در کتاب آقای گلاسر میخواهد بگوید که بهجز فقر و بیماری و کهنسالی، سایر مشکلات بشر مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با همسر، اعتیاد و… معلول روابط غیر رضایتبخش هستند. تئوری انتخاب یک تئوری مبتنی بر روانشناسی کنترل درونی است که معتقد است گذشتهها بر زندگی کنونی ما اثر شگرفی داشته است ولی تعیینکننده رفتار کنونی ما نیست و میزان مسئولیتپذیری و به رسمیت شناختن و احترام به واقعیت موجود و شیوهای که برای ارضای نیازهایمان با توجه به دو عامل انتخاب است که رفتار کنونی ما را تعیین میکند. ویلیام گلاسر در رابطه با کتاب خود چنین میگوید: این کتاب در رابطه با اهمیت رابطه خوب است. در این کتاب میخواهم بگویم بهجز بیماری، فقر، کهنسالی و سایر مشکلات مهم بشری مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با کودکان، بدرفتاری با همسر، اعتیاد به الکل و مواد مخدر و روابط جنسی پیش از موعد و عاری از عشق و ناراحتیهای هیجانی معلول روابط غیر رضایتبخش است، کل کتاب بیان این قضیه است و راه بهتر کنار آمدن با یکدیگر را نشان میدهد. من روی چهار نوع رابطه که همگی باید بهبود یابند تمرکز میکنم، این چهار رابطه عبارتند از: رابطه زن و شوهر، رابطه والدین و فرزندان، رابطه معلم و شاگرد و رابطه رابطه مدیر و کارمند. به نظر من اگر این روابط را بهبود نبخشیم در کاهش مشکلات اشاره شده توفیق چندانی نخواهیم داشت. ابتدا چنین ادعایی را ادعایی گستاخانه میدیدم ولی پیش از اینکه کتاب حاضر زیر چاپ برود به تحقیقات جدیدی دست یافتم که نظرم را مبنی بر اینکه نو جوانان برای پرهیز از رفتارهای خود مخرب، به روابط والد و معلم و شاگردی خوب احتیاج دارند. این کتاب با مشخصات زیر نیز به فارسی ترجمه و چاپ شده است: نظریه انتخاب: روانشناسی نوین، دریچهای به آرامش، لذت و آزادی شخصی؛ ویلیام گلاسر Reality therapy is an approach to psychotherapy and counseling. Developed by William Glasser in the 1960s…

1 کتاب صوتی ما چگونه ما شدیم؟📚صادق زیباکلام 12:34:45
12:34:45
Spela Senare
Spela Senare
Listor
Gilla
Gillad12:34:45
ریشهیابی علل عقب ماندگی ما مقدمه: طرح صورت مساله بحث پیرامون مقوله عقب ماندگی یا به اصطلاح مودبانه تر توسعه نیافتگی به هیچ روی موضوع جدیدی در ایران نیست . میتوان گفت ایرانیان برای نخستین بار در قرن 19 بود که به تدریج در یافتند که جامعه شان دارای کاستیهای بنیادی است . کل ایران قرن نوزدهم تشکیل می گردد از مجموعه واحدهای اقتصادی که جملگی خود کفا بوده وکمتر ارتباطی با یکدیگر اعم از تجری یا غیر آن داشتند نه مبادله ی کالای چندانی بین این واحدهای صورت می گرفت نه اضافه تولید یک واحد معمولا راهی بازارهای دیگر می شد. نه شبکه ی اقتصاد ملی چندانی وجود داشت ونه چندان اثری از گردش گردش کالا، پول، سرمایه و خدمات به چشم می خورد.ایران قرن نوزدهم در یک کلام بیشتر شباهت به روستای دورافتاده اما بزرگ داشت که نام کدخدای آن پادشاه بود. متاثر از رواج سکولاریسم در اروپای قرن نوزدهم بسیاری از روشنفکران ایرانی این قرن بر این باور بودند که حداقل یکی از رمز وراز های ترقی و پیشرفت اروپاییان در کنار گذاردن مذهب از صحنهی سیاسی جامعه و تقلیل آن به امر خصوصی و فردی است. آنان نهاد مذهب و روحانیون را عامل اصلی عثب ماندگی ایران می دانستند سکولارها تنها گروهی بودند که در مقایسه بین ایران و اروپا دست روی مذهب گذاشتند گروه دیگری از ایرانیان نیز در جستجوی علل عقب ماندگی ایران به سراغ مذهب رفتند. نشریه ایران شهر که منعکس کننده ی آرای روشنفکران رادیکال و غیر مذهبی ایرانی در برلین بود در تحلیلش از عقب ماندگی ایران به سراغ امپریالیسم غرب رفته و نتیجه گیری مینماید که سلطه اعراب بر ایران باعث رکود ذهن خلاق نژاد آریایی ایرانیان شده است. نتیجه ی تاریخی این تفکر ناسیونالیستی افراطی(شوونیستی) این بود که نژاد "پاک" و "اصیل" ایرانی هیچ مسئولیتی درقبال انحطاط و عقب ماندگی هولناک ایران نداشت. اعراب تنها گروهی نبودند که در جستجوی علل عقب ماندگی ایران بر کرسی اتهام قرار گرفتند روحانیون و بسیاری از روشنفکران مسلمان به همراه ایرانیان ملی گرا حکومت شاهان قاجار و سلطه ی خارجی بر شئونات کشور راموجب عقب ماندگی ایران اعلام کردند.عده دیگری از ایرانیان نیزریشه عقب ماندگی ایران را مسبب اصلی پیشرفت غربیان و متقابلا عقب ماندگی ایران می دانستند. توجه به این نکته ضروری است آن هم که چطور شد استعمار به ایران آمد و توانست آن را به زیر مهمیز خود بکشداما هرگز ایرانیان به این فکر نیا فتادند که بروند انگلیس یا فرانسه را به استعمار خود درآورند؟ چه شد که کشورهای غربی سر از ایران درآوردند ولی ایرانیان به عقلشان نرسید که راهی آن کشورها شوند؟پاسخ واقع بینانه تر آن است که ما توان به استمار درآوردن دیگران را نداشتیم. گرفتن فرانسه، انگلیس و بلژیک جای خود دارد، ما اگر در توانمون بود گرجستان، قفقاز، شیروان، داغستان، ایروان، هرات و ...را از دست نمی دادیم.آنچه جای بحث دارد این است که چرا استعمار توانست به آن درجه ازاقتدار و توانمندی برسد که از آن سر دنیا راه بیفتد و بیاید اینجا و ایران راغارت کند و عقب نگه دارد و ما متقابلا به آن درجه از ضعف رسیدیم که نتوانستیم جلویش را بگیریم.اما مسئله ی اصلی این است که اگر ما ضعیف و عقب مانده نبودیم استعمارگران نمی توانستند بر گردن ما سوار شوند. در این اثر سعی شده است به جای روش معمول و متداول معلول نگری ومعلول نگاری به علت جویی و ریشه یابی پرداخته شودربه جای مقصر شمردن دیگران اعم از اعراب، شرق، غرب، استعمار و.... به خود ایران و کالبد شکافی آنچه به لحاظ تاریخی ایران را تشکیل داده است بپردازیم. ورود استعمار به ایران در حقیقت معلول عقب ماندگی ما بود نه علت آن.از آنجا که زیر بنای اصلی استعمار، عامل عقب ماندگی نشات گرفته از مارکیسم می باشد ما نیز کار خود را با بازنگری این دیدگاه شروع می کنیم فصل اول: از کجا شروع کنیم؟ اگر این اصل کلی را بپذیریم که عوامل عقب ماندگی ایران ازدرون خود جامعه ایران بر خواسته اند برای یافتن علل نیازمند مراجعه به خود جامعه هستیم. اما مشکل اینجاست که آثار مختلف از گذشته تصویر واحدی از گذشته و حال جامعه نمیدهند. بسیاری از آنها جنبه ی توصیفی و نقلی دارند و این گونه منابع تنها برا ی تحلیل گذشته می توانند مورد استفاده قرار گیرند،آنچه که برای شناخت عوامل سازنده ایران امروزی لازم است نظریه پردازی وسعی در ایجاد مدل و ساختار ذهنی برای نشان دادن اینکه چرا و چگونه و از کجا به امروز رسیده ایم و علل عقب ماندگی ایران چگونه و از کجا فراهم شده است. منسجم ترین و متداول ترین مدل تحلیلی که تاکنون در ایران وجود داشته مارکیسم بوده است.این نظریه از اوایل قرن بیستم و به همراه نهضت مشروطه توسط انقلابیون ایرانی سوسیال دموکرات و بعدها بلشویک هاو طرفداران لنین که عمدتا آذری تبار و شمالی مهاجر به قفقاز بودند، وارد ایران شدند. در شهریور 1320مارکسیسم وارد موثرترین مرحله حیاتش در ایران شد از این مقطع به بعد بود که جهان بینی مارکسیسم به صورت تفکر غالب و رایج در میان روشنفکران ایرانی در امد. اصول و تفکرات مارکسیستی جهان بینی بخش وسیعی از متفکر جوان و انقلابی ایرانی را شکل داد. دو عامل باعث این پدیده شده بود نخست اینکه مارکسیسم تاریخ و تحولات یک جامعه را بی هدف نمی داند بلکه برای ان یک چارچوب و قالب معین میسازد و دوم اینکه علی رغم اصرار و تکرارش مبنی بر علمی بودن و واقع گرایی در مارکسیسم یک عنصر بسیار قوی ارمان گرایی اجتماعی وجود دارد . بخش عمده ای از مارکسیسم در مقولات ایده الیستی و ارمان گرایانه ای همچون رفع ستم طبقاتی ، محور استثمار فرد از فرد و .... خلاصه میشود با در نظر گرفتن این واقعیت که بسیاری از کشورهای جها ن سوم با فقر، بیکاری، عقب ماندگی ، فاصله طبقاتی و انواع اقسام محرومیت های اجتماعی شدید روبرو هستند مقبولیت ایدئولوژی که نوید ساختن جامعه ای ایده ال را میدهد چندان هم تعجب اور نیست بنابراین از این دید مارکسیسم در ایران با اقبال زیادی مواجه شد این مقبو لیت باعث شد تا تا بسیاری از اندیشه ها و ایده های مارکسیسم – لنینیسم به تفکرات و جریانات سیاسی دیگر راه یابد. ممکن است گفته شود مارکسیسم به هر حال هر چه بوده به گذشته مربوط میشود و با فرو پاشی بلوک شرق این اندیشه و قالب هایش دیگر به بایگانی تاریخ سپرده شده اند . این تصور صحیح نیست زیرا حتی امروزه این تفکرات بخش قابل ملاحظه ای از جهان بینی طیف گسترده ای از روشنفکران ایرانی را تشکیل میدهد این اندیشه های منبعث و متاثر از مارکسیسم چه در قالب هایی همچون "راه رشد غیر سرمایه داری"، " اقتصاد دولتی "،"سرمایه گذاری دولتی "، "کنترل دولت بر بازار "، "مبارزه با امپریالیسم "وچه در قالب های تئوری های "وابستگی و توسعه "،"استکبار، امپریالیسم، سرمایه داری جهانی عامل عقب ماندگی جهان سوم " و ..... جملگی در نهایت منعکس کننده تفکرات مارکسیستی در اشکال و بسته بندی های متفاوت هستند. مدل مارکس در تبیین و تحلیل سیر کلی تحولات اجتماعی و عقب ماندگی ایران با مشکلات و نا رساییهایی روبه روست . اشکال عمده ای که در نتیجه کاربرد مکانیکی مارکسیسم در تبیین و تحلیل و شناخت سیر تکاملی اجتماعی و تاریخی ایران بوجود میاید این است که بسیاری از سوالات اصلی این سیر یا اساسا بدون پاسخ می ماند یا این که حد اکثر با پاسخی متزلزل و سطحی روبرو میشود. به جای استفاده از یک الگوی از پیش تعریف و تعیین شده که نتیجه اش بالاجبار و به گونه ای اجتناب ناپذیر شناخت و تبیین تحولات بر طبق ان خواهد بود ما در این کتاب سعی کرده ایم در جهت عکس عمل نماییم یعنی به جای پیروی از یک الگوی معین هدفمان این خواهد بود که ببینیم اصولا جامعه ایران چگونه جامعه ای بوده است و این چگونه بودن را کدام علل سبب ساز شده اند و نهایتا اینکه چگونه بودن را کدامین علل سبب ساز شده اند و نهایتا اینکه چگونه عوامل درونی جامعه ایران شکل کلی مناسبا ت اجتماعی ، اجتماعی و سیاسی ان را ترسیم کرده اند. فصل دوم:ایران چگونه جایی است؟ شرایط اقلیمی فلات ایران با نوع ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اش تا حدود زیادی ارتباط مستقیم دارد. کمبود آب بنیادی ترین ویژگی شرایط محیطی ایران می باشد و ایران با متوسط ریزش باران کمتر از یک سوم میانگین دنیا جز مناطق خشک جهان می باشد. از عومل کم آبی ایران می توان به این موارد اشاره کرد: رشته کوه های مرتفع در شمال وغرب کشور که مانع ورود ابرهای باران زا به مناطق مرکزی فلات ایران می شوند، فقدان رودخانه هایی که د ر تمام فصول سال جاری میشوند در جنوب کشور و در حاشیه ی خلیج فارس هم علی رغم مجاورت با دریای آزاد به دلیل گرمای زیاد، کمبود باران و شوری خاک، وضعیت با سایر مناطق چندان تفاوتی ندارد.وضعیت جغرافیایی سخت باعث بوجود آمدن شرایط اجتماعی شده است که برای توسعه کشورمناسب نبوده است. پراکندگی اجتمعات اسکان یافته ، زندگی عشایری و صحرا گردی و بالاخره تمرکز مطلق قدرت در دست حکومت از جمله عوامل مهمی هستند که ارتباط مستقیم با شرایط اقلیمی ایران پیدا می کنند. نخستین پیامد بلند مدت شرایط جغرافیایی ایران عبارت است از پراکندگی و دور بودن مناطق محل زندگی انسان ها از یکدیگر. فواصل زیاد بین مناطق مسکونی به نوبه خود باعث می شود که تماس بین مناطق مختلف بسیار کم باشد. در نتیجه بسیاری از مناطق مسکونی به حالت خود کفا، محصور و بدون ارتباطات گسترده ای با محیط بیرون از خود، بقا و دوام یافته اند. محدودیت تولید و آب و زمین نیز از عوامل دیگر بود که باعث در حصار قرار گرفتن مناطق اسکان یافته می شد. زندگی صحرا نشینی یا عشایری نیز از شرایط محیطی ایران سرچشمه می گیرد. به خاطر کمبود آب و مراتع و اختلاف نسبتا عمیق در دمای بین مناطق مختلف باعث شد تا شماری از ساکنان فلات داخلی ایران، همواره برای تامین موادغذایی خود و احشامشان از یک منطقه به منطقه ی دیگر حرکت کنند. جنگ های بی پایان در میان قبایل و طوایف مختلف از یک سو و بین آنان و اجتماعات اسکان یافته از سویی دیگر باعث شدند ایران در طول تاریخ خود در مقاطع مختلف، با بی ثباتی زیادی رو به رو باشد این بی ثباتی ها باعث شد که از قرن یازدهم تا قرن بیستم تمامی حکومت هایی که در ایران به قدرت رسیدند مبنا و منشا قبیلگی داشتند. به دلیل ماهیت و خاستگاه اجتماعی صحرانشینان، در طی این قریب به هشتصد سال، ساختارهای متحول سیاسی و اجتماعی که متناسب با جوامع شهرنشین باشند فرصت چندانی برای رشد نیافتند. آنچه این روند را قدرت بخشید پراکندگی شهرها و مناطق مسکونی از یکدیگر بود به نحوی که هر یک از آنها به مثابه ی یک جزیره ی دورافتاده به حالتی خود کفا و درون حصار خود قرار داشتند. سیکل اقتصادی در بسیاری ازآنها در حالتی بسته بود. به این معنا که تولید در حد و مرز خودکفایی و برآوردن احتیاجات اولیه ساکنینش صورت می گرفت. به خاطر فقدان تولید مازاد بر مصرف،مبادله کالا با محیط بیرون اصلا صورت نگرفت، اگر به این مجموعه بی ثباتی، هرج و مرج، قتل، غارت و...بیفزاییم آنچه حاصل می شود به جز ایران عقب مانده چیز دیگری نیست. پیامد مهم دیگرشرایط اقلیمی ایران، تمرکز قدرت در دست حکومت بود.اگر رابطه ی پیامدهای با مسئله ی عقب ماندگی بالنسبه واضح بود، ارتباط بین موضوع اخیر با مسئله ی عقب ماندگی کمتر از چنین وضوحی برخوردار است. به این معناکه تمرکز قدرت در دست حکومت لزوما منجر به عقب ماندگی نمیشود بلکه این تمرکز نتایجی را به بار می آورد که به نوبه ی خود ارتباط مستقیم تری با مسئله ی عقب ماندگی پیدا می کنند. به عبارت دیگر این طور نیست که تمرکز قدرت در دست حکومت با نفس پیشرفت و ترقی جامعه ای در تضاد قرار گیرد. بخشی از پیشرفت اقتصادی و توسعه ی اجتماعی ایران قبل اسلام که منجر به پیدایش یکی از بزرگترین امپراتوری های عصر باستان شده بود به یکپارچگی و اقتدار حکومت های هخامنشیان و ساسانیان بازمی گردید. از سوی دیگر اثرات بلند مدت تر تمرکز قدرت در دست حکومت باعث شده که امکان بوجود آمدن برخی از تحولات اجتماعی که لازمه ی پیشرفت و توسعه هستند، یا به طور کامل از میان برود و یا عمیقا کاهش یابد. ازجمله ی این تحولات پیدایش نهادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مستقل از حکومت است. در ایران برخلاف جوامع غربی هرگز مجال شکل گیری تشکیلات و سازمان های صنفی مستقل از حکومت به وجود نیامد. این پدیده که از آن به نام استبداد شرقی هم نام برده می شود ، در عمل بدین معنا بود که مشارکت مردم در امر هدایت جامعه، مدیریت و توسعه ی آن ناچیز بوده است. در نتیجه استعدادها و توانایی های فردی در ایران کمتر مجال برای شکوفایی پیدا می کرد. این که چرا در ایران حکومت به چنین اقتداری دست یافت به نحوی که در زیر جثه ی سنگین آن کمتر نهاد اجتماعی دیگری توانست عرض اندام نمایدتحقیق و تفحص کاملی را می طلبد. آنچه مسلم است از دیر باز و از زمان پیدایش اولین نطفه های اجتماعات اسکان یافته در ایران "آمریت" و اقتدار حکومت وجود داشته است. شایدیک دلیل آن را بتوان به سرشت قبیله گرایی و صحرانشینی در ایران نسبت داد. جدای از تاثیر بافت قبیله گرایی، به نظر می رسد بتوان بر روی دلیل عمیق دیگری نیز در توجیه چرایی اقتدار بی چون و چرای حکومت در ایران دست گذارد. این تحلیل نیز در نهایت ارتباط مستقیمی با شرایط اقلیمی ایران و مشخصا مسئله ی کمبود آب پیدا می کند. این کمبود آب باعث شده که ازهمان زمان پیدایش تمدن در ایران، انسان ها برای تامین آب مورد نیازشان به تلاش های زیادی از جمله: کشیدن کانال، حفر قنات، ایجاد سد و آب بند و..... دست بزنند. ضرورت" مشارکت دسته جمعی انسان ها"انسان ها برای تهیه ی آب ، مسئله ی مدیریت و به تدریج ریاست منابع آبی را به دنبال خود به وجود می آورده است. به نظر می رسد که این ریاست به مرور زمان و با تکامل جوامع اسکان یافته تبدیل به ریاست جامعه یا حکومت شده باشد. چنین شیوه نگرشی نسبت به حکومت و جایگاه رفیع ان تبعات اجتماعی مهمی را به بار اورد . از جمله مهمترین انها ضعف امر قضا و به رسمیت شناخته نشدن حقوق اجتماعی انسانها بود. کم رنگ بودن نهاد مالکیت وبه رسمیت شناخته نشدن ان از ناحیه حکومت و صاحبان قدرت پیامد دیگر بود. با قدرتی که حکومت پیدا نمود و اقتداری که از ان برخوردار گشت ، احترام به حقوق دیگران از حق تملک انان بر اب و زمین گرفته یا حق تشکیل اجتماعات صنفی ، سیاسی ، دینی، قومی، فرهنگی و ... معنا و مفهوم جدی نمی توانست داشته باشد . حکومتهای مختلفی که به قدرت رسیدند نه تنها خود را مالک سرزمین های تحت تصرفشان می دانستند و به دلخواه در ان دخل و تصرف مینمودند ، بلکه خود را مالک و صاحب مردمانش نیز میدانستند. در بهترین حالت ، مردم برای حکام و سران قبایل چیزی بیش از رعیت به شمار نمی امدند و به جز انقیاد و اطاعت محض از حکومت وظیفه دیگری نداشتند. در یک کلام ، نه تنها شرایط طبیعی حاکم بر فلات ایران چندان مناسب پیشرفت و توسعه نبود بلکه نوع ساختار سیاسی و اجتماعی که در نتیجه این شرایط به وجود امد نیز به نوبه خود موانع بیشتری را بر سر راه پیشرفت ایران قرار می داد. فصل سوم : از صعود تا نزول (1800- 1000م.) در فصل دوم دیدیم که شرایط اقلیمی ایران چندان مناسب توسعه نبود از برخی استثنائات که بگذریم غالب اجتماعاتی که در ایران به وجود امدند شامل مناطقی پراکنده و بدون ارتباط چندانی با محیط بیرون بودند. این مناطق به لحاظ اقتصادی نیز خود کفا بودند و به دلیل محدودیت امکانات طبیعی ، تولید مازاد بر مصرف چندانی برایشان باقی نمی ماند که به مناطق دیگر صادر نمایند . ویژگی مهم دیگر اجتماعی فلات ایران عبارت بود از پیدایش زندگی عشایرگی یا صحرا نشینی که خود مانع دیگری بود بر سر راه پیشرفت. علی رغم شرایط نامناسب، اقوام و طوایف اولیه ای که در ایران ساکن شدند توانسته بودند به پیشرفت های قاب توجهی دست یابند. کلید درک توفیق نسبی آنان علی رغم شرایط طبیعی شرایط طبیعی نامساعد در تلاش های انسانی خلاصه می شود. ایرانیان توانسته بودند به کمک نیروهای انسانی بنای یک امپراتوری قدرتمند را بگذارند.تلاش های انسانی باطبع مسئله ی سازماندهی و تشکیلات اجتماعی را به وجود می آورد که به تدریج به پیدایش حکومت و تمرکز قدرت در دست آن مبدل شد. به عبارت دیگر اگر در ایران عهد باستان اقتصادی بالنسبه نیرومند به وجود آمده بود، به واسطه ی برخورداری از شرایط و امکانات طبیعی مناسب نبود،بلکه نتیجه ی تلاش انسانی بود، تلاشی که اگر مانعی بر سر راه آن به وجود می آمد می توانست مشکلات اساسی بر سر راه کل شالوده ی اقتصادی جامعه قرار دهد. به نظر می رسد با هجوم دسته های صحرانشین آسیای میانه به ایران از اوایل قرن یازدهم میلادی به تدریج چنین مانعی بوجود آمدند.این که چرا و چگونه این قبایل توانستند وارد ایران شوند و حتی حکومت های نیرومندی هم بوجود آوردند به درستی معلوم نیست. آنچه مسلم است، به دنبال فروپاشی امپراتوری مقتدر ساسانی،قدرت مرکزی در ایران از میان برداشته شد بنابراین عاملی که در گذشته مانع از ورود صحرانشینان به ایران می شد عملا از میان رفته بود. به علاوه با ورود اسلام به ایران مناطق شمال شرقی ایران که همجوار با آسیای میانه و ماوراءالنهر بود توسعه قابل توجهی کرده بود. عامل دیگری میتوانست باعث وسوسه ی قبایل در حمله به ایران شود، مراتع سرسبز ناحیه ی خوارزم و طبرستان بود. به هر حال اگر پیرامون اسباب و عللی که باعث هجوم قبایل آسیای میانه به ایران گردید ابهاماتی وجود داشته باشد، در مورد نتایج آن کمتر می توان تردید نمود. نبرد های بی پایان میان قبایل ودستجات صحرانشین که بر ایران هجوم آورده بودند از یک سو و میان مهاجمین با قوای محلی از سویی دیگر، صدمات و ضایعات جدی و جبران ناپذیری برساختار اقتصادی و اجتماعی مستقر در ایران وارد آورد . بیشترین لطمعه بر پیکر کشاورزی و شالوده ی اقتصادی آن وارد آورد. جنگ های عدیده به همراه تاخت وتازهای طولانی صحرانشینان که غالبا در کنار شهرها یا اطراف مناطق آباد اتفاق می افتاد لطمات جدی بر تولید و توان اقتصادی آنان وارد آورد. ازجمله لطمات وارده و یکی از مهم ترین آنان از بین رفتن باغات، کشتزارها و مزارع بود. مهاجمین به دلیل سرشت کوچنده و صحرا گردشان،به کشاورزی که زیر بنای اقتصاد زندگی ساکن بود با دیدی بسیار منفی و حقیر می نگریستند، چرا که حیات اقتصادی انان در گرو دام و احشام بود. لذا برای انان مراتع و چراگاه اهمیت داشت،نه زراعت که لازمه ی آن اسکان و مراقبت دائم بود.قربانی بعدی تهاجم آنان سیستم آبیاری پیشرفته ی ایران بود که در طی قرون متولی با تلاش پی گیر اجتماعات اسکان یافته ایجاد شده بود. این سیستم "بشر ساخته"نیاز به مراقبت دائم انسان ها داشت، انسان هایی که بسیاری از آنها در نتیجه ی این یورش ها ازبین رفتند و یا خود نیز به دسته های صحرانشین پیوستند . بنابراین آن دسته از منابع آبی که در جریانات حملات صحرانشینان از میان نرفته بودند، در سال های بعدی و به واسطهی فقدان نیروی انسانی لازم برای نگهداری آنها به تدریج در معرض نابودی قرار گرفتند. ویرانی و تخریب حاصله از ورود قبایل آسیای مرکزی به ایران با هجوم مغول ها در نیمه ی اول قرن سیزدهم میلادی (هفتم هجری) ابعاد گسترده و عمیقی یافت. هولناک ترین بعد هجوم مغول ها عبارت بود از کشتار وسیع مردم، به نحوی که بسیاری از شهرهای آباد و بزرگ ایران با خاک یکسان شدند یا بخش عمده ای از ساکنین خود را از دست دادند. به علاوه مغولان با انتقال هزاران صنعتگر ایرانی به دشت گبی (مغولستان امروزی) صدمهی دیگری بر پیکر اقتصاد ایران وارد ساختند. تاثیرات بلند مدت به قدرت رسیدن قبایل بر ساختارهای اجتماعی ایران در فصل بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. اما تا آنجا که مربوط به ملاحظات فوری تر می شود بایستی گفت : با رسیدن قبایل آسیای مرکزی به حکومت، سبک و الگو های صحرانشینی و زندگی عشایری که تا قبل از آن صرفا بخشی از جامعه ایران را در بر می گرفت، از قرن یازدهم به بعد به نحوی گسترده و در قالب الیگارشی حاکم بر تمامی حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران سایه افکن شد. فصل چهارم : تاثیر هجوم قبایل بر ساختار نهادهای اجتماعی ایران در فصل سوم، برخی از نتایج هجوم قبایل آسیای میانه را بر زیربنای اقتصادی ایران قرون وسطی بررسی نمودیم. در این فصل تاثیرات اجتماعی این تحول را مورد ارزیابی قرار می دهیم. آن چه به طور کلی می توان گفت این است که به قدرت رسیدن قبایل به استثنای پیدایش "ارتش" ، در مجموع،ساختارهای جدیدی را بوجود نیاورد بلکه مناسبات اجتماعی قبلی را سرعت بخشیده و استوارتر ساخت. به عنوان مثال حق مالکیت را قبل از به قدرت رسیدن قبایل نیز در ایران چندان از سوی حکومت به رسمیت شناخته نمی شد، با به قدرت رسیدن آنان بی اعتبارتر هم شد، تمرکز قدرت در دست حکومت و در درجه ی مشروعیتش یا وضعیت قضا و امنیت اجتماعی نیز وضعیت مشابهی داشت. از آنجا جملگی این قبایل با پیکار به قدرت می رسیدند و پس از تسخیر قدرت نیز دایما از ناحیه ی قبایل رقیب در تهدید بودند، بنابراین برای تحکیم بقا و موقعیت شان، نیاز مداوم به قوای نظامی داشتند. این نیاز و تداوم آن، ضرورت در اختیار داشتن یک قوای نظامی منسجم و حرفه ای را بوجود آورد که به تدریج مبدل به ارتش شد.ارتش به نوبه ی خود نیاز به بودجه ای معین و دایمی داشت که منبع تامین آن مالیات بود. بنابراین با به قدرت رسیدن قبایل، فشار حکومت برای اخذ مالیات افزایش یافت. این فشار در مواردی نتیجه ی عکس می داد و باعث می شد که کشاورزان منطقه ای آنجا را رها کنند ودر مجموع بیش از انچه رونق پدید آورد، باعث رکود و کاهش تولیدات شد. اما در خصوص بحث اصلی تر، یعنی تاثیر به قدرت رسیدن قبایل بر مناسبات اجتماعی، به نظر می رسد که جدای از مشکلاتی که به هنگام تغییر قدرت از یک قبیله به قبیله دیگر پیش می آمد، مشکل اساسی تر و عمیق تر به شیوه ی حکومت صحرانشینان و ماهیت اجتماعی شان بازمی گردید. واضح است که با به قدرت رسیدن یک قبیله، تمامی نرم ها و مناسبات ساده و ابتدایی بافت پدرسالاری نیز وارد حکومت می گردید و بالطبع حاکمیت سعی می نمود جامعه را بر اساس آن اداره نماید،نرمهایی که نه تنها برای پیشرفت و توسعه جوامع اسکان یافته مناسب نبودند بلکه در عمل نیز همچون مانعی بر سر راه تحول و تکامل اجتماعی این جوامع قرار گرفتند. به عبارت دیگر دیگر به قدرت رسیدن قبایل در ایران از قرن یازدهم میلادی به این طرف نه تنها کمکی به رفع مشکلات و معضلاتی که بر سر راه توسعه و تکامل ایران قرار گرفته بودند ننمود، بلکه با در نظر گرفتن تبعات اجتماعی بلند مدت این تحول، می توان گفت که این موانع و مشکلات عمیق تر و گسترده تر شدند. به قدرت رسیدن قبایل قزلباش و تشکیل سلسله ی صفویه در قرن شانزدهم میلادی نیز تاثیری در روند عقب ماندگی ایران به بار نیاورد. تنها تفاوت عمده ی بین قزلباش ها با قبایل دیگر در تداوم حاکمیت آنان بود. حکومت آنان به مراتب بیش از قبایل دیگر به درازا انجامید که نتیجه ی آن ثبات بالنسبه طولانی بود که به مدت دو قرن بر ایران سایه افکند. تاثیر این ثبات عمدتا در اقتصاد بود و جنبه های اجتماعی وسیاسی ایران همچنان بدون تغییر و تحول باقی ماند. یکی از مهمترین این جنبه ها رکود علمی و روی گردانی از دانش های طبیعی بود که در سایه ی حکومت صفویه عینا ادامه یافته و به دوره بعد از آنان انتقال یافت. بررسی این روند، موضوع فصل بعد است. فصل پنجم:خاموش شدن چراغ علم خاموشی چراغ علم ار جمله مسایلی است که ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با پدیده ی عقب ماندگی پیدا می کند. نیاز به توضیح چندانی نیست اگر رشد علمی و فعالیت های فکری در جامعه ای متوقف یا حتی کند شوند آن جامعه دچار رکود اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می شود و به ورطه ی عقب ماندگی می افتد. در ایران نیز چنین شد وبا خاموشی چراغ علم عقب ماندگی از راه رسید. حتی اگر تردید نموده و نخواسته باشیم چنین حکم قطعی صادر کنیم،حداقلش این است که پشت نمودن به علوم یکی از عوامل بنیادی عقب ماندگی در ایران شد. اما سوال مهم تر این است که این خاموشی یا پشت نمودن به فعالیت های علمی و روش های خردگرایانه چگونه بوجود آمد. آن چه به این سوال اهمیت بیشتری بخشیده و به تعبیری آن را پیچیده تر می کند این واقعیت است که از قضا این روی گردانی در جامعه ای اتفاق افتاد که خود از پیش کسوتان علوم و معارف بود. علی رغم قدمت موضوع بایستی اذعان داشت که این سوال هنوز مورد کنکاش و بررسی چندانی قرار نگرفته است.برخی از پاسخ هایی که به این سوال داده شده به غایت سطحی هستند و به نظر نمی رسد اساسا صورت مسئله را چندان درک کرده باشند. برخی هجوم مغول ها را به میان می کشند و برخی نیز به سراغ نظریه پردازی های پیچیده تر می روند و بالاخره گروهی نیز مشکل را در اسلام می بینند. در مجموع این پاسخ ها چندان قابل قبول نیستند و اگر مورد بررسی موشکافانه و دقیقی قرار بگیرند جملگی با ابهامات اساسی روبهرو می شوند. در تحلیلی که در این فصل ارئه شد سعی کردیم تا قبل از هر چیز توصیف صحیحی از صورت مسئله به عمل آوریم. سپس در پاسخ چرایی "خاموشی چراغ علم" موضوع را از سه زاویه مورد بررسی قرار دادیم: چگونگی ظهور عصر طلایی یا رونق علمی اسلام؛ ورود قبایل آسیای میانه به ایران و جامعه اسلامی درکل و تاثیرات بلندمدت این تحول؛ و بالاخره تغییر و تحولات فکری و معرفتی مسلمین. می دانیم که در میان اعراب زمان جاهلیت از علوم خبر و اثری نبود. امادر جریان گسترش اسلام در زمان خلفای راشدین و بنی امیه، برخی از مناطقی که بدست مسلمین افتاد به لحاظ علمی بسیار غنی و پیشرفته بودند (بخشهایی از ایران و امپراتوری بیزانس به اضافه ی اسکندریه و قاهره). اعراب در یک الی یک و نیم قرن اولیه ی ظهور اسلام چنان به سراغ علوم نرفتند. جنگها ی اولیه وسیع در تحکیم قدرت، مجال چندانی برای فعالیت های اجتماعی باقی نگذاشت. ضمن آنکه برخی نیز غافل بودن اعراب از علوم یا حتی ضدیت آنان را علت عدم شکوفایی علوم در زمان بنی امیه می دانند. به هر حال آنچه مسلم است به مدت قریب به یک قرن حکومت بنی امیه، مسلمین به لحاظ علمی، چندان حرکت قابل توجهی انجام ندادند. اما با به قدرت رسیدن بنی عباس از اواسط قرن هشتم میلادی (دوم هجری) اوضاع یکباره تغییر کرد. ثبات سیاسی و رونق اقتصادی که به تدریج با به قدرت رسیدن بنی عباس به وجود آمد باعث گردید تا به لحاظ اجتماعی مرکز امپراتوری سلام تا حدودی دگرگون شود. خلفای اولیه بنی عباس علاقه و تمایل زیادی به دانشمندان و فعالیت های علمی نشان دادند پایتخت دارالاسلام به تدریج مرکز تجمع علماء و دانشمندن مختلف از گوشه و کنار جهان متمدن آن روز شد. کم نبودند در میان آنان دانشمندان غیر مسلمان که به دلیل ضدیت کلیسا با علوم ،موطن خود را در امپراتوری بیزانس یا مناطق مسیحی نشین دیگر تر ک گفته و به قلمرو اسلام مهاجرت کرده بودند. جدای از حمایت حکومت ،آنچه در پیدایش رونق علمی نقش به سزایی داشت عبارت بود از موفقیت زبان عربی. جدای از آنکه زبان خدا به عربی بر مسلمین نازل گردیده بود، عربی همچنین زبان رسمی حکومت و زبان الیگارشی حاکم نیز بود. در نتیجه عربی به صورت عامل پیوند و ارتباطات در میان نخبگان امپراتوری جدید درآمد. زبان مادری یا بومی دانشمندان و علمای غیرعرب، هر چه بود، جملگی به زبان عربی تسلط داشتند و به آن زبان می نوشتند و مطالعه می کردند. با تشویق، ترغیب و پشتیبانی جدی حکومت، صدها کتاب و رساله ی پیرامون علوم، فلسفه، منطق،الهیات و تاریخ از یونانی، عبری کلدانی،آشوری، فارسی، سانسکریت و چینی به عربی ترجمه گردید. به تعبیری می توان گفت که مسلمین بر عصاره ی دانش و تمدن های دیگر دست یافتند. این تحول به همراه درجه ای از ثبات سیاسی، رونق اقتصادی و مهم تر از همه حمایت جدی حکومت از دانشمندان و فعالیت های علمی آنان دست به دست یکدیگر داده و به تدریج عصر طلایی رونق علمی را در اسلام پدید آوردند؛عصری که در آن مسلمین بیش از دو قرن پرچمدار علوم دنیا شدند. تحول دیگری که قبل از پیدایش عصر طلایی شروع به شکل گیری نموده بود مباحث نظری، متافیزیکی و به تعبیر امروز مسایل عقیدتی و جهان بینی بود. بخشی از این مباحث نشات گرفته از مشکلات و مسایل روزمره و اجرایی و سعی در کارگشایی آنها بود و بخش دیگر ناشی از مسایل و مباحث عقیدتی. از آنجا که بخشی از تاکید اسلام بر زندگی این دنیایی ایمان آورندگان است، بنابراین بسیاری از مسایل اجرایی و روزمرهی مسلمین می بایستی طبق چارچوب شرع انجام گیرد.متولی این امر حضرت ختمی مرتبت (ص) بودند که در زمان حیاتشان در راس مسلمین قرار داشتند. پس از معظم له، خلفای راشدین که از دید مسلمین (به استثنای شیعیان) جانشین ایشان شناخته می شدند کم و بیش از بخشی از آن مشروعیت برخوردار بودند. اما درگیری های سیاسی،رقابت های شخصی، رقابت بین خانواده های سرشناس، رقابت بین طوایف و قبایل عرب، رقابت بین مهاجرین و انصار، بین مکیان و مدنی ها، به علاو ی مشکلات و معضلات اجرایی که در یک جامعه ی جوان و تازه شکل گرفته بوجود می آید و بالاخره انواع و اقسام مخالفت ها و توقعات و انتظارات از حکومت که باعث بوجود آمدن نارضایتی های مختلفی ازنهاد خلافت می شد همگی دست به دست یکدیگر دادند و به تدریج آن قداست و مشروعیت مطلقی که مسلمین نسبت به حکومت رسول الله داشتند کمرنگ تر گردید. اولین مخالفت های علنی با حکومت در زمان عثمان بوجود آمد. در زمان حضرت علی (ع)مخالفت ها با حکومت بیشتر گردید که منجر به نبردهایی مابین مسلمین شد. در طی قریب به یک قرن حکومت بنی امیه از حکومت به زیر کشانده شدند. تحولاتی که پیرامون حکومت بوجود آمد و از جمله سست شدن موقعیت اجتماعی اش باعث گردید تا جامعه ی اسلامی برای رتق و فتق امور شرعی اش به تدریج نهاد دیگری را بوجود آورد تا خلایی را که از این ناحیه به وجود آمده بود پر نماید. این نهاد جدید علماء و فقها بودند. منابع این نهاد جدید برای تدوین تنظیم و کارگشایی امور حقیقی و شرعی مسلمین عبارت بودند از قران ، سنت و احادیث منقول از حضرت رسول الله به کمک این منابع ، فقها می بایستی این مسایل حقوقی ، جزایی و اجرایی را که جامعه رو به گسترش مسلمین با انها مواجه میشدند حل و فصل نمایند. از انجا که بعضی از این مسائل در چارچوب منبع فوق مستقیما و یا به وضوح قابل حل و فصل نبودند لذا به تدریج مسئله رای شخصی فقها پیش امد و به کمک این رای بود که بسیاری از مسائل جدید حل و فصل شدند این روند اگرچه بعضی از مشکلات را تا حدودی حل و فصل می نمود اما واضح است که چون پای رای و استنباط شخصی به میان امده بود اولا رای یک فقیه در مورد یک مسئله شخصی ممکن بود با رای فقیه دیگر متفاوت باشد ثانیا تعمیم و گسترش استنباط و اجتهاد در عمل و غیر مستقیم از از اهمیت سنت و حدیث می کاست . بنابراین و به تدریج برخی از علما با لااخص در حوزه مکه و مدینه که بیشتر متاثر از صحابه و نزدیکان رسول الله می بودند احساس ناخشنودی و نارضایتی از گسترش رای و اجتهاد نموده و بیشتر جانب سنت و حدیث را گرفتند . نتیجه تاریخی این تحول پیدایش دو گرایش متفاوت در نگرش فقها بود یک گرایش بیشتر متمایل به رای ، اجتهاد و استنباط فردی فقیه بود در حالی که نگرش دوم بیشتر پایبند به احادیث و سنت رسول الله و در مرتبه بعدی به احادیث منقول از صحابه . انچه این تقسیم بندی را پر رنگ تر و عمیق تر نمود ورود مباحث متافیزیکی و فلسفی در میان علما و فقها بود . مباحثی پیرامون ذات خدا ، جبر و اختیار ، معاد، قابل رویت بودن یا نبودن خداوند در قیامت ، تعریف عدل و... باعث شدند تا صف بندی میان اندیشمندان مسلمان عمیق تر شود . جهت کلی برداشت علمای سنت گرا و موضع گیریشان در قبال مباحث فوق بیشتر تمایل به پذیرش نص صریح قران و پیروی مطلق از احادیث و روایات تسلیم به تقدیر و مسلوب الا ختیار بودن انسان داشت . در مقابل علمای خرد گرا بیشتر گرایش به تعقل ، تفسیر و تاویل و ازادی عمل انسان داشتند . تا قبل از به قدرت رسیدن بنیعباس شاید بتوان گفت که موازنه قدرت بیشتر به نفع سنت گرایان بود اما با شروع عصر طلایی این توازن به نفع جریان خرد گرا تغییر یافت . طبیعت علم گرای جریان حاکم بر مرکز داراسلام با نحله های فکری عقل گرا بیشتر دمساز بود تا سنت گرا ، بنابراین پای جریانات عقل گرا همچون معتزله به حکومت باز گردید و پشتیبانی حکومت از انان باعث تفوق و پیشی گرفتنشان از رقبای دیگر شد. اما به هیچ روی به معنای ان نبود که سنت گرایان از میان رفته یا تسلیم حاکمیت شوند برعکس انان منتظر فرصت بودند تا ضد حمله خود را شروع کنند فرصتی که از نیمه دوم قرن نهم و پس از به قدرت رسیدن متوکل پیش امد. بر عکس خلفای قبلی متوکل به شدت جانب سنت گرایان را گرفت و با هر گونه بحث و جدل مخالفت ورزیده وان را ممنوع نمود و از قرن دهم فشار حکومت به فلاسفه رسید و به تدریج عرصه بر دانشمندان و فعالیت های آنان تنگ شد. اگر چه حکومت نقش به سزایی در در پیش افتادن طیف سنت گرایان به زیان طیف خرد گرا و همچنین در رو به تعطیل رفتن فعالیتهای علمی و تحت قرار گرفتن دانشمندان بر عهده داشت اما واقعیت این است که طبیعت با ویژگی های علمی که در عصر طلایی در بغداد شکل گرفت به گونه ای بود که از پاره ای جهات ان را اسیب پذیر ساخته بود . نخست آنکه علمی را که در عصر طلایی به وجود امده بود میتوان عاریتی نامید به این معنا علمی نبود که که در بغداد و در طی قرون و اعصار طولانی و به تدریج تحول و تکامل یافته باشد بلکه علمی بود که از مناطق مختلفی که جزء جهان اسلام شده بودندو با مناطقی که حتی جزئ امپراتوری اسلامی هم نبودند گرفته شده و در بغداد گرد هم امده بود همان طور هم متفرق شود .ویژگی دیگر این علم باز می گشت به نقش ترجمه در ان بخش از از شالوده علمی که در بغداد پایه گذاری شده بود بر گرفته از اثار علمی تمدن های دیگر بود . مشکل دانش و معرفتی که بر اساس ترجمه باشد این است که اولا ممکن است درست فهمیده نشود ثانیا اشکالات و نارساییهای ان کمتر میتواند توسط استفاده کنندگانش شناسایی و اصلاح گردد و بالاخره علم مبتنی بر ترجمه عالمان و پیروانی مقلد بار می اورد به نحوی که انچه را که ترجمه کرده اند غالبا به گونه ای مطلق و بدون نقادی میپذیرند . ویژگی سوم علم در عصر طلایی وابستگی ان به حکومت بود . فی الواقع تکیه گاه اصلی فضای علمی حاکم بر بغداد بر روی شانه حکومت قرار داشت . میزان وابستگی این به گونه ای بود که اگر تکیه گاه از میان میرفت فعالیت های علمی کمتر این شانس را داشت که بتواند روی پای خود بایستد . ویژگی اخر این است که بخشی از فلسفه منطق و الهیات عصر طلایی نه تنها مورد پذیرش علمای سنت گرا نبود بلکه انا ن به شدت مخالفشان بودند و سرانجام زمانی که فرصت یافتند به قلع و قمع و تعطیل ان پرداختند . علی رغم رکودی که در بغداد حاکم گردید در ایران فعالیت های علمی ادامه یافت . خاندان های مختلفی که در ایران حکومت میکردند کمتر سیاست بغدادرا به اجرا گذاردند اما پس از هجوم قبایل اسیای مرکزی در قرن یازدهم میلادی ئر ایران نیز فضایئ بغداد حاکم گردید . روسای قبایل که حکام و سلاطین ایران شده بودند اسلام اورده و نسبت به دین رسمی سر سپردگی کامل نشان می دادند . در نتیجه نگرش حاکمیت بغداد نیز در ایران حاکم گردید صاحبان قدرت سعی میکردند تا هر اندیشه و جریانی را که مخالف حکومت بود قلع و قمع نمایند . اگر در ابتدا سر سپردگی حکام ترک به بغداد به واسطه جلب حمایت خلیفه و جلب مشروعیت از راس حکومت می بود ، از نیمه دوم قرن یازدهم و با قدرت رسیدن قبایل در قالب سلسله سلجوقیان سیاست همسازی و یکسو نگرانه با دار الخلافه به صورت رکن اصلی حکومت ایران در امد . خواجه نظام الملک مغز متفکر نظام سلجوقیان سیاست یکدست نمودن و متمر کز ساختن قلمرو وسیع ترکمن ها را با کارایی و تدبیر کم نظیری به اجرا در اورد و توانست سرزمین های پهناوری را قبایل ترکمن از ماوراء النهر تا دریای سیاه به ضرب شمشیر گرد هم اورده بودند با تدبیر اداره کند . وسعت امپراتوری سلجوقیان به اضافه فقدان تجربه و دانش اجتماعی و سیاسی حکام جدید زا یک سو و هرج و مرج سیاسی و اجتماعی ناشی از جابجایی . قدرت به همراه منازعات عدیده فرقه ای و عقیدتی از سوی دیگر خواجه را به این نتیجه رسانیده بود که تنها راه اداره چنین مجموعه گسترده و متفرقی ایجاد یک نظام متمرکز و نیرومند است . به منظور تربیت کادر چین نظامی خواجه مدرسه نظمیه را ایجاد کرد که وظیفه ان تربیت فقهایی سنت گرا و متعصب بود که بتواند سیایت یکسونگرانه منسجم حکومت را به اجرا گذارند . این که انگیزه خواجه نطام الملک در ایجاد یک نظام سفت و سخت که در ان فضایی برای هیچ گونه تفکر و عقیده دیگری وجود نداشت با انگیزه متوکل و دیگر حکام و علمای سنت گرای بغداد یا مکه و مدینه یکسان بود قابل بحث است اما در این که نتیجه اعمال این سیاست یکی بود کمتر میتوان تردیدی داشت. در ایران نیز همان محیط خشک و تعصب الودی که حاکمیت بغداد سعی نموده بود از نیمه دوم قرن نهم میلادی به وجود اورد با تمامی تبعات زیانبار ان از قرن یازدهم به تدریج حاکم گشت . البته بایستی توجه داشت که حکومت خلق کننده جریانات فکری سنت گرا نبود بلکه همان طور که پیش تر دیدیم اصولا از همان ابتدای شکل گیری امپراتور اسلام چه در رویارویی با مسائل اجرایی و چه در حوزه مسائل فلسفی به تدریج دو جریان نسبتا مشخص بوجود امدند: یکی در مجموع متمایل به استنباط فردی و عقل بود و دیگری با اعتقاد به ناقص بودن عقل انسان بیشتر متکی به سنت و حدیث . اولی نه تنها تضادی بین علم و دین نمی دید بلکه در تبیین و تحلیل مباحث دینی و اعتقادی از فلسفه کمک گرفته و خرد گرا بود دومی بلا عکس جزم اندیش و ضد فلسفه به دنبال ظهور فضای جدید و غلبه کامل ان ، جریان دوم بدل به جریان فکری حاکم شد وبه مرور سلطه خود را به تدریج بر فضای علمی جامعه حاکم کرد . از جمله شخصیت هایی که اندیشه اش در خدمت تفکر جزم گرای حاکم قرار گرفت ابوحامد امام محمد غزالی بود . اما در مورد غزالی باید این نکته اساسی توجه داشت که انگیزه او در دفاع بنیادیش از سنت و رویارویی با فلسفه و علوم طبیعی با انگیزه حکام و سلاطین هم عصرش متفاوت بود . به هر حال و به هر کیفیت فضای خرد ستیز بغدا د به تدریج و از قرن پانز دهم میلادی با همه تبعات و اثار زیانبار ان در ایران ظاهر گردید . مهم ترین این تبعات ضدیت با فلسفه و خاموش شدن چراغ علم بود . گذشت زمان و تحولات سیاسی و اجتماعی به نظر نمی رسد کمک چندانی به از میان برداشتن این روند کرده باشد. زیرا به مرور زمان خرد گرایی در میان مسلمین بیشتر رو به زوال رفت تا جایی که در قرون بعدی کمتر فعالیت علمی در میان مسلمین انجام گرفت و اساسا علوم طبیعی و شاخه های دیگر علوم حتی تا اواسط قرن نوزدهم برای مسلمین بیگانه و نا اشنا بود . روی بر تافتن از علوم و دانش به علاوه نا اگاهی از تمدن ها و بی اطلاعی از اجتماعات و اقوام ملل دیگر دست به دست یکدیگر داده و نه تنها یکی از پایه های جدی عقب ماندگی ایرانیان را به وجود اوردند بلکه در مواجهه با اروپاییان که در قرون جدید پیش امد باعث گردید تا ایرانیان بهای سنگینی را برای جهل و بی خبری خود بپردازند. فصل ششم: تماس شرق و غرب همان طور که در مقدمه این کتاب متذکر شدیم از دیدگاه رادیکال و انقلابی جدیدی که با فرهنگ چپ وارد حیات سیاسی ایران گردید رابطه میان شرق و غرب خلاصه میشود در تضاد و رو یارویی میان ان دو . این ایده کلی به تدریج پرداخته گردید و با اقبال زیادی از سوی بسیاری از ایرانیان روبه رو گردید . حسن بزرگ این دید گاه در این است که با به کار گیری ان تکلیف عقب ماندگی ایران خلاصه و یک کاسه می شود . نه نیازی به بررسی تاریخ و تحولات اروپا هست نه نیازی به دانستن و اگاهی از چگونگی سیر تحولات در ایران . همچنین نه نیازی دیگر به شناخت شرایط اقلیمی اروپا هست و نه نیازی به دانستن این که ایران دارای کدامین ویژگی های طبیعی بوده است و این چگونه بودن ها چه نوع جوامع با کدامین ساختارها و چه نوع روابط اجتماعی را به وجود اورده است . پدیده عقب ماندگی به شکل ساده و کلی در تضاد و تقابل تاریخی خلاصه می شود که از دیر باز ما بین شرق و غرب بوده است تضادی که در پرتو آن یکی سعی داشته دیگری را در بند و عقب ماندگی نگه دارد . بنا براین برای بررسی اسباب و علل عقب ماندگی ایران ما نیاز چندانی به شناخت جامعه ایران نداریم بلکه کافی است که به تشریح رویارویی میان ایران و غرب بپردازیم. اما تصویری که در عالم واقع وجود دارد به مراتب از این مدل خیلی پیچیده تر و عمیق تر است نه به دلیل اینکه حجم تخاصمات و جنگ بین غربی ها با یکدیگر و شرقی ها با یکدیگر به لحاظ کمیت اساسا قابل مقایسه با حجم تخاصمات میان شرق و غرب نیست بلکه بیشتر به دلیل اینکه که شرق و غرب در مجموع مستقل از یکدیگر تحول یافتند و زمانی که از قرن هفدهم به بعد این تمدن با یکدیگر مرتبط شدند شرق قرن ها بود که در حال جا زدن بود در حالی که غربیان از برخی جهات توانسته بودند به پیشرفت های سرنوشت سازی نایل شوند . به عبارت دیگر شرق و غرب زمانی به یکدیگر رسیدند که همه چیز کم و بیش تعیین شده بود . برای درک بهتر این مطلب بایستی به نحوه ارتباط ان دو اشاره نماییم و ببینیم که ایا مسئله عقب ماندگی ایران اساسا ارتباطی با روابط میان شرق و غرب پیدا می کند؟ در ابتدا این سوال مطرح می شود که اصولا غرب چگونه جایی بوده است کدامین شرایط محیطی بر ان سایه افکنده بوده و در نتیجه چه نوع و کدامین رفتارها و ساختار اجتماعی در ان شکل گرفته اند . اروپارا در مجموع می توانیم شبه جزیره توصیف نماییم زیرا از سه طرف در محاصره دریاهای ازاد است . به علاوه در داخل قاره نیز رودهای بزرگ و طولانی قابل حمل و نقل که در چهار فصل سال در جریان هستند ارتباط اروپاییان را با یکدیگر و دریا از هر حیث کامل می کنند این مجاورت گسترده با اب باعث برخورداری از اب و هوای معتدل و ریزش باران کافی میشود که در نتیجه ان اروپا از استعداد های طبیعی کشاورزی و دامپروری غنی برخوردار گشته است . شرایط فوق باعث شدند تا اقوام مختلفی از مناطق سردسیر شمال اروپا به سوی مناطق مرکزی و جنوبی ان مهاجرت کنند و از هیات قبیلگی و صحرا نشینی خارج شوند وبه زندگی کشاورزی ودر نتیجه اسکان دایم روی اورند پدیده ای که نطفه اولیه ملت ها و اجتماعات گوناگون اروپا را تشکیل می داد . به دلیل شرایط طبیعی قاره اروپا این اجتماعات به فواصل کمی از یکدیگر تشکیل شدند به گونه ای که به سهولت می شد از یک منطقه به منطقه دیگر رسید . نزدیکی اجتماعات اسکان یافته در اروپا باعث به وجود امدن دو خصلت مهم در و تاریخی شد . اولا حجم ارتباط بین جوامع مختلف اروپایی زیاد بود . اگر این خصوصیات را نقطه قوت نزدیکی اجتماعات اروپایی به یکدیگر بدانیم نقطه ضعف ان عبارت بود از ظهر رقابت ها و تخاصمات پایان ناپذیر میان اروپاییان . این پدیده را می توان به بهترین شکلش در نظام فئودالی اروپا در قرون وسطی ملاحظه نمود. بعد دیگر مجاورت اروپا با اب در تمایل زیاد به دریا نوردی و در نتیجه تسلط بر دریا خلاصه میشود . فالواقع جملگی قدرت های اروپایی از توان دریایی تجاری و نظامی قابل توجهی برخوردار بودند. سهولت ارتباط از یک سو و برخورداری از شرایط طبیعی مناسب که در موارد زیادی منجر به تولید مازاد بر مصرف میشد از سوی دیگر دست به دست یکدیگر دادند و باعث شدند تا بسیاری از جوامع اروپایی به امر تجارت با جوامع دیگر بپردازند. اگرچه شرایط اقلیمی اروپا مطلوب بود اما تمدن های اولیه در شرق به وجود امدند . مجموعه ای از تنوع اب و هوا ، افتاب ، حرارت و خاک غنی در کنار رودخانه ها دست به دست یکدیگر دادند و باعث شدند تا کشاورزی و دامپروری نخستین بار در مشرق زمین به وجود اید . به علاوه تنوع اب و هوا باعث گردید تا در شرق تنوع محصولات کشاورزی به مراتب بیشتر از اروپا باشد . در نتیجه غرب در ابتدا وارد کننده محصولات شرقی اعم از کشاورزی یا به تعبیر امروزی تولیدی بود . مسیر تاریخی راه ابریشم پل ارتباطی ما بین شرق و غرب بود غربی ها که در ابتدا کالای چندانی برای صدور به شرق نداشتند برای تامین کسری موازنه تجاری خود مجبور شدند به جستجو و استخراج فلزات گران بها بپردازند . همچنی سعی نمودند با تولید و تهیه کالاهای دیگر این کسری موازنه را جبران نمایند عواملی که به نوبه خود سبب شدند تا غربیان برای کشف و دست یابی به منابع و امکانات جدید بیشتر به دریا و دریا نوردی روی اوردند . بالاخره انگیزه بعدی که اروپاییان را به سیر و جستجو و رفتن به سرزمین های ناشناخته دیگر سوق داد اعتقاد به گسترش ایین مسیحیت و مباره با شرک کفر بود . مجموعه این عوامل سبب شدند تا اروپاییان خیلی بیشتر از شرقیان روی به مکاشفه سیرو سیاحت و دست یابی و دست اندازی به مناطق دیگر اوردند این روند بالاخص از قرون وسطی به بعد پررنگ تر شد . تحولاتی همچون رنسانس انقلاب علمی و نیاز فزاینده به دست یابی به راهها و مسیر های دریایی تازه در نوردیدن اقیانوسها که نهایتا منجر به کشف دنیای جدید گردید جملگی باعث پیدایش انقلاب تجاری و مرکانتا لیسم در اروپا و بالاخص در غرب ان شدند تحولاتی که از دل انان انقلاب صنعتی سرمایه داری و نهایتا غربی که امروز می شناسیم تولد یافت . با گسترش اسلام در قرن هفتم میلادی نخستین برخورد بین مسلمین و جهان مسیحیت به وجود امد . با فتح کامل خاور میانه مسلمین قلمرویی را که مسیحیان سرزمین مقدس خود میدانستند از ان خود ساختند . قدرت نظامی مسلمین باعث شد تا مسیحیان اندیشه باز پس گیری سرزمین مقدس را تا چهار قرن بعد به تعویق اندازند . در نیمه دوم قرن یازدهم دسته های مختلف مسیحی عمدتا از غرب اروپا گرد هم امده و برای باز پس گیری سرزمین مقدس راهی خاور میانه شدند حرکتی که در تاریخ به نام جنگهای صلیبی معروف گردید و سه قرن به طول انجامید . در طی این مدت خاور میانه و چندین بار بین مسلمین و اروپاییان دست به دست گشت تا سرانجام مسلمین در انتهای قرن سیزدهم میلادی با پیروزی کامل بر صلیبیون اروپایی انان را از کل منطقه خاور میانه بیرون راندند و با تخریب بنادر مشرف به مدیترانه امکان ورود مجدد انان را مسدود ساختند . این تحول به همره مشکلات دیگری که درمسیرهای دیگر تجارت میان شرق و غرب به وجود امد باعث گردید تا مسیر اصلی تجارت از قرن چهاردهم به بعد عمدتا از طریق مصر صور ت گیرد . بنابراین حیات تجاری بین شرق و غرب در دست فرما نروایان و سلاطین مملوک حاکم بر مصر افتاد . این تغییر زمانی اتفاق افتاد که به دنبال دو قرن تماس صلیبیون با شرق حجم تجارت بین شرق و غرب تماس چشم گیری یافته بود . سلاطین مملوک که نیاز به درامد بیشتری برای تامین مخارج روز افزون نظامیشان داشتند سعی نمودند تا انجا که مقدور بود با اخذ مالیات و عوارض بر مال التجاره که از قاهره به مقصد اروپا و با لعکس عبور میکرد نیاز های مالی خود را تامین نمایند . این سیاست به علاوه نزدیکی مملوک ها با تجار ونیزی که رقیب قدرت های دیگر اروپایی بودند باعث گردی که ارپاییان به فکر مسیر های دیگری برای ارتباط با شرق بیافتند . این نیاز بالاخص در مورد پرتغالی ها و اسپانیایی ها که در منتهی الیه دریای مدیترانه بودند و در نتیجه کالا برای انا ن گران تر از دیگران تمام میشد محسوس تر بود . اگرچه پیدا کردن راههای جدید برای دست یابی به شرق انگیزه مهمی برای تجار و دریا نوردان غربی بود اما عوامل نیرومند دیگری همچون رقابت بین قدرت های مختلف اروپایی ، رنسانس ، انقلاب تجاری ، تغییر در سا ختارهای اقتصادی و تولیدی اروپاییان ، شروع اضمحلال نظام فئودالی با پایان یافتن قرون وسطی و پیدایش تدریجی ناسیو نالیسم و ملت- کشور ، تبلیغ ایین مسیحیت و... نیز این روند را تشدید می کردند نتیجه همه این تحولات پیدایش عصر اکتشاف سرزمین های دیگر بود . انچه این تحول را امکان پذیر می ساخت تجربه اشنایی و تسلط نسبی بر دریا بود که اوپاییان از دیر باز به واسطه موقعیت جغرافیایی خود از ان بر خوردار بودند . افزون بر سابقه تاریخی استفاده از قطب نما و اسطر لاب که از مسلمین فرا گرفته بودند و به علاوه جا افتادن این باور که زمین کروی است همگی باعث شدند تا دریا نوردان اروپایی با اطمینان بیشتری دل به دریاهای ناشناخته بزنند این تحول نه تنها برای غرب بلکه اساسا برای کل جهان متمدن ان روز نقطه عطف و سر اغاز عصری کاملا جدید بود به گفته پروفسور بارنز مورخ اثر معروف تاریخ تمدن غرب است تحول اقتصاد غرب را از یک اقتصاد محلی و منطقه ای که در حوزه مدیترانه متمرکز میشد به یک اقتصاد جهانی و بین المللی مبدل نمود . در نظام بین المللی جدید دیگر فضای چندانی برای قدرت های قرون وسطایی وجود نداشت . مراکز تجاری که تقریبا از شروع تاریخ مدرن بشری در حوزه مدیترانه استقرار یافته و بیش از چند هزار سال مدیترانه را به صورت قلب تجارت و اقتصاد جهان در اورده بودند اکنون دیگرب به تدریج رو به خاموشی رفتند. مراکز و اسامی تازه چون لیسبون ، بوردو، لیورپولو بریستولو امستردام جای مراکز قبلی همچون قاهره اسکندریه ، حلب ، شام، انطاکیه، قسطنطنیه،جنوا، سیسیل و ... را می گرفتند. ستون فقرات و پیش نیاز زیر بنایی جدید ورود به نظام جدید نیروی دریایی بود . بنابراین از همان ابتدای قرن جدید برای قدرت هایی که مراکز ثقلشان در خشکی بود امید زیادی وجود نداشت . اما این همه مشکل نبود . بازیکنان جدید صحنه بین المللی که به تدریج از اواخر قرن پانزدهم در ابهای مشرق زمین ظاهر می شدند با خود قواعد و قوانین جدیدی نیز وارد میدان میکردند قواعد و قوانینی که برای شرقیان در حوزه دریا کاملا ناشناس بود . در حالی که بازیگران شرقی در طی قرون متمادی در ابهای شرق بر اساس همزیستی و رعایت منافع متقابل به داد و ستد پرداخته بودند ، با بازیگرانی رو به رو شدند که اساس بازیشان بر روی رقابت ، سلطه و از میدان به در کردن دیگران قرار داشت . مشکل دیگر قدرت های شرقی از جمله ایران در این بود که توان نظامی انان در خشکی خلاصه می شد . علی رغم ان هم ترکان صفوی و هم ترکان عثمانی در خشکی دارای توان نظامی قابل ملاحظه ای بودند و ترکان عثمانی حتی در نیمه دوم قرن هفدهم توانسته بودند وین را به محاصره خود در اورند و نیمی از اروپا را در محاصره خود داشته باشند اما در دریا قدرت انان حتی به پای قدرت های دست دوم و دست سوم اروپایی هم نمی رسید . ترکان عثمانی حتی در اوج قدرتشان نتوانستند از تصرف چند جزیره کوچک در مدیترانه بالاتر روند . کارنامه ایرانیان حتی از این هم ضعیف تر بود زیرا در سال 1500 م . که پرتغالی ها پای در خلیج فارس گذاردند حکام صفوی به جز تسلیم چاره دیگری نداشتند . تبعات ضعف یا فقدان نیروی دریایی برای ایرانیان فقط در مسائل نطامی خلاصه نمی شد . در عصر جدیدی که از قرن شانزدهم به وجود امده بود نیروی دریایی فقط کاربرد نظامی نداشت ، بلکه ستون فقرات ارتباطات ، تجارت ، صادرات ، واردات ، دست یابی به مناطق جدید ، حمل و نقل و اطلاعات هم به شمار می امد . بنابراین بدون برخورداری از قدرت دریایی ، هیچ شانسی در عرصه رقابت بین المللی وجود نداشت. بر خورداری از نیروی دریایی اگرچه شرط لازم برای ورود به صحنه جدید بین المللی بود اما به هیچ روی شرط کافی برای موفقیت در این صحنه نبود . اسباب و عوامل دیگری نیز میبایستی در کشورها وجود می داشت تا انان بتوانند مقهور رقبای خود نشوند . مهمترین انها عبارت بودند از اسباب و عواملی که بتوانند زمینه ساز انقلاب صنعتی شوند . چنین اسباب و عواملی نه تنها در میان قدرت های شرقی بالاخص ایرانیان وجود نداشت ، بلکه قدرت های حوزه مدیترانه هم فاقد ان بودند. . فی الواقع این زمینه ها حتی در میان دو ابر قدرت بزرگ قرن پانزدهم و شانزدهم یعنی پرتغال و اسپانیا که دنیای ان روز را میان خود تقسیم کرده بودند نیز وجود نداشت . بنابراین ستاره اقبال این دو ابر قدرت نیز از اواخر قرن هفدهم رو به افول گذاشت و تا پایان قرن هجدهم ، قرنی که از نیمه دوم ان انگلستان توانسته بود پذیرای انقلاب صنعتی شود از امپراتوری پرتغال و اسپانیا دیگر جندان صلابت و قدرتی بر جای نمانده بود . به سخنی دیگر و بر خلاف باور جا افتاده ما ، بر قدرت های اروپایی که نتوانسته بودند به موقع در مسیر تغییر و تحولات سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی لازم گام بردارند همان رفت که بر قدرت های مسلمان نظیر امپراتوری های صفوی و عثمانی . اسپانیا و پرتغال در نیمه دوم قرن بیستم نه تنها با قدرت های دیگر اروپایی قابل قیاس نبودند بلکه امپراتوری عثمانی به مراتب از هر دوی انها پیشرفته تر بود . در یک کلام شرق و غرب در مجموع مسیر های جداگانه خود را پیمودند – اگرچه این مسیرها در انتها با یکدیگر تفاوت داشتند . یکی غرب در مسیر پیشرفت و توسعه بود ، پیشرفت و توسعه ای که بخشی از ان به سراغ تسلط بر منابع اقتصادی مناطق دیگر جهان از جمله شرقی ها رفت . دیگری در جهت عکس در مسیر انفعال، در جا زدن و درون خود بودن حرکت نمود .سرانجام وقتی این دو مجموعه به تدیج از قرن هجدهم به یکدیگر رسیدند نتیجه کار کاملا روشن بود . برتری و تسلط کامل یکی در مقابل ضعف و تسلیم دیگری. نتیجه ای که متاسفانه برای بسیاری از جوامع و ملل صرف نظر از انکه غربی بودند یا شرقی ، مسلمان بودند یا مسیحی عینا اتفاق افتاد.…
Välkommen till Player FM
Player FM scannar webben för högkvalitativa podcasts för dig att njuta av nu direkt. Den är den bästa podcast-appen och den fungerar med Android, Iphone och webben. Bli medlem för att synka prenumerationer mellan enheter.