Nhạc Pháp lời Việt : 50 năm tình khúc « Người lìa xa »

Tạp chí âm nhạc

Năm 2024 đánh dấu đúng 50 năm ngày phát hành nhạc phẩm « Tu t'en vas ». Đây là bản song ca nổi tiếng của Alain Barrière và Noëlle Cordier được phát hành trên đĩa nhựa 45 vòng vào tháng 11/1974 và được chon làm tựa đề cho album phòng thu thứ 12 của danh ca người Pháp vào đầu năm 1975. Bài này từng được phóng tác sang tiếng Việt thành nhạc phẩm « Người lìa xa ».

Do Alain Barrière sáng tác và ghi âm cùng với Noëlle Cordier, bài song ca đã thành công rực rỡ trên thị trường quốc tế, giành hàng đầu các bảng xếp hạng tại nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở Áo, Bỉ, Thụy Sĩ và các nước nói tiếng Pháp. Bài hát cũng lọt vào bảng xếp hạng các bài hát ăn khách tại Đức, Ý, Tây Ban Nha, Brazil hay Canada. Với hơn 2 triệu bản được bán trên thi trường Pháp, bản song ca trở thành đĩa hát thành công nhất trong sự nghiệp của Alain Barrière (cũng như của Noëlle Cordier). Tuy có ghi âm sau đó một so bài hát khác khá ăn khách, nhưng không có bài nào lặp lại được một thành tích như vậy.

Thành danh trong làng nhạc Pháp vào năm 1964 với nhạc phẩm « Ma vie » (Đời tôi), Alain Barrière trở thành một ca sĩ kiêm tác giả sáng giá những năm 1960, cho dù ông chọn đứng hẳn bên lề phong trào nhạc trẻ tại Pháp. Cũng như nam danh ca Adamo, Alain Barrière chủ yếu đeo đuổi việc sáng tác những bản ballad trữ tình lãng mạn, với chất giọng biểu cam, hát với trọn tâm hồn khi ghi âm trong phòng thu cũng như khi biểu diễn trên sân khấu.

Vào đầu những nam 1970, đang có trào lưu của những cặp nghệ sĩ song ca. Hâu hết những bài hát lập kỷ lục số bán thời bấy giờ đều được ghi âm với hai giọng hát. Đó là trường hợp của Stone và Charden (L'avventura), Sheila và Ringo (Les gondoles à Venise), Sylvie và Johnny (J'ai un problème). Khai thác công thức này, Alain Barrière mới tưởng tượng ra một bài hát mà ông có thê ghi âm với một giọng ca nữ. Chỉ có điều là ong dự tính thực hiện điều này qua casting, trong khi các cặp nghệ sĩ kia ngoài đời đều là vợ chồng.

Khi chấp bút sáng tác, Alain Barrière nghĩ tới một đôi tình nhân lần đầu tiên phải xa mặt cách lòng. Tuy thời gian chia tay chẳng có bao lâu, nhưng đôi uyên ương lai quyến luyến u sầu, không nỡ rời xa nhau. Sau nhiều tuần tìm kiếm nhung không thành công, Alain Barrière tình cờ khám phá giọng ca của Noëlle Cordier khi đi xem vở nhạc kịch « La Révolution française » nói về thời kỳ Cách mạng Pháp của Claude-Michel Schönberg và Raymond Jeannot, ra mắt khán giả Pháp từ năm 1973.

Mặc dù nhạc sĩ (Jean-Claude Petit) chuyên hoà âm đang vắng mặt, nhưng Alain Barrière vẫn gấp rút vào phòng thu vào mùa hè năm 1974 để thực hiện bản song ca với Noëlle Cordier (phần phối khí được giao cho một nhạc sĩ mới là Gérard Salesses). Ngay vào lúc được phát hành, nhạc phẩm « Tu ten vas » đã thành công về mặt số bán, khởi đầu cho sự hợp tác dài lâu với nhóm sáng tác Sylvain Floirat và Olivier de Toussaint.

Sau khi thành công trong tiếng Pháp, ban song ca này được phóng tác sang nhiều ngôn ngữ, trong đó có tiếng Đức, Hà Lan, Hungary, Thụy Điển, Phần Lan, Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha. Trong tiếng Anh, bài hát trở thành nhạc phẩm « If You Go » (do John Colston đặt lời) và ăn khách trong cả hai thứ tiếng. Còn trong tiếng Việt, bài này được tác giả Phạm Duy phóng tác thành nhạc phẩm « Người lìa xa » do Ngọc Lan và Elvis Phương cùng ghi âm. Trong lối hoà âm, có cách sử dụng tài tình tiếng đàn mộc cầm, dùng những nốt nhạc « dính liền » để thể hiện bao nỗi niềm quyến luyến : Chỉ vắng nhau vài ngày, mà cứ ngỡ tháng năm. Trôi chậm từng phút giây, ban mai phai nhạt nắng. Có xa nhau mới thấy, ngậm ngùi lúc chia tay. Mong yêu thương tràn đầy, tình hãy sớm về đây.