16 Márta 2024 (Ciarraí)

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an séú lá déag de mhí an Mhárta. Is mise Gráinne Ní Bhrosnacháin.

Bhain Cillian Murphy éacht amach nuair a bhuaigh sé Gradam Oscar don aisteoir fireann is fearr dá ról mar J Robert Oppenheimer. Ba é an chéad uair riamh a bhuaigh duine a rugadh in Éirinn an gradam seo. Scannán beathaisnéise atá ann, a stiúir agus a léirigh Christopher Nolan faoin bhfisiceoir a chruthaigh an buama adamhach. D’éirigh leis an scannán seacht nOscar ar fad a fháil. Agus é ag glacadh leis an ngradam dúirt Cillian go raibh sé an-tógtha ar fad. Ghabh sé buíochas le Nolan, an criú agus a chomhréalta, lena thuismitheoirí agus clann. Dúirt sé go bhfuilimid inár gcónaí i ndomhan Oppenheimer, agus thiomnaigh sé an gradam do na daoine a dheánann síocháin. Labhair sé i nGaeilge chomh maith nuair a dúirt sé 'go raibh míle maith agaibh' ag deireadh a óráide. Is as Corcaigh ó dhúchas Cillian Murphy agus tá gach éinne ina cheantar agus timpeall na hÉireann an-bhródúil as. Bhuaigh an comhlacht leiriúcháin Element Pictures ó Bhaile Átha Cliath ceithre ghradam don scannán ‘Poor Things’ ina bhfuil an t-aisteoir Emma Stone, a bhuaigh an gradam don aisteoir baineann is fearr.

Tá an t-iriseoir iomráiteach agus comhfhreagraí nuachta Charlie Bird tar éis bás a fháil. Le linn daichead bliain mar iriseoir, thug Charlie Bird tuairiscí ar roinnt scéalta tábhachtacha in Éirinn agus go hidirnáisiúnta, lena n-áirítear tine Stardust, seachaint cánach sa Bhanc Éireannach Náisiúnta, na hionsaithe sceimhlitheoireachta i Meán Fómhair 2001 agus an súnámaí san Aigéan Indiach in 2004. Thosnaigh sé amach mar thaighdeoir le RTÉ in 1974 agus bhí cáil air mar dhuine díograiseach agus seiftiúil ar na cláracha Seven Days agus an Late Late Show agus ansin ag glacadh páirt le cúrsaí nuachta ó 1980 ar aghaidh. Sa bhliain 2021 deineadh diagnóis go raibh an galar néarón luadrach air. Chuaigh sé os comhar an phobail leis an ngalar agus thosnaigh sé an feachtas Climb With Charlie. Dhreap sé Cruach Phádraig, ag bailiú 3.3 milliún euro ar son An Cumann Galar Néarón Luadrach in Éirinn agus Pieta. D’eagraigh sé a luaithreach bheith curtha in Inis Oírr, áit ar thug sé cuairt uirthi go minic le breis is caoga bliain.

Thaistil an Taoiseach Leo Varadkar go dtí na Stáit Aontaithe le ceiliúradh a dhéanamh ar Lá Fhéile Pádraig. Chaith sé dhá lá ar thuras go Bostún. Bhuail sé le Gobharnóir Massachusetts, Maura Healey, agus dhein sé óráid i Leabharlann John F. Kennedy. Ar an Aoine bhuail sé leis an Leasuachtarán Kamala Harris agus bhí cruinniú déthaobhach aige leis na Uachtarán Joe Biden. Dúirt an Taoiseach go mbainfeadh sé úsáid as an ardán atá aige chun béim a chur ar shos cogaidh sa Mheánoirthear. Ina chuid óráidí i mBostún agus in Washington, tharraing sé aird ar an ionsaí uafásach a dhein Hamas ar Iosrael ar an 7ú lá de mhí Dheireadh Fómhair chomh maith leis an tubaiste atá ag tarlú faoi láthair in Gaza. Ag dinnéar de chuid The Ireland Funds bhí Céad-Aire agus LeasChéad-Aire Thuaisceart Éireann, Michelle O'Neill agus Emma Little-Pengelly, i láthair. An príomhchuspóir a bhí acu ná infheistiú a mhealladh go dtí an Tuaisceart. Ag an dTeach Bán tháinig an Taoiseach agus an tUachtarán le chéile. Dúirt Biden go bhfuil Éire agus Na Stáit Aontaithe ag ceiliúradh céad bliain de chaidreamh taidhleoireachta agus ba bhreá leis teacht ar ais go hÉirinn.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

fisiceoir - physicist

comhréalta - co-stars

comhlacht leiriúcháin - production company

comhfhreagraí nuachta - news correspondent

an galar néarón luadrach - motor neurone disease

luaithreach - ashes

cruinniú déthaobhach - bilateral meeting

caidreamh taidhleoireachta - diplomatic relationship