Dzielimy się opowieściami o najbliższych nam sprawach: Krakowie, Europie Środkowej, architekturze i sztuce. Prezentujemy dzieła sztuki z wystaw w galerii MCK od nieznanej dotąd strony.
…
continue reading
Michał Zieliński mówi o tym, że fotografując ofiary wojny, zawsze próbuje przebić się przez barierę obcości kulturowej, pokazać że ludzie, których oglądamy na zdjęciach, są tacy jak my. Wojciech Wilczyk opowiada z kolei o bolesnym doświadczeniu dokumentowania wsi bojkowskich, odnajdywania tam śladów obecności ludzi deportowanych w ramach Akcji Wisł…
…
continue reading
Justyna Mielnikiewicz mieszka w Gruzji, często pracuje w rejonach konfliktu, w tym w krajach byłego Związku Radzieckiego. Rosyjska agresja 24 lutego 2022 zastała ją w Dnieprze, gdzie przyjechała, aby zrobić zdjęcia do portfolio dla jednego z francuskich kwartalników. Wybuch wojny zmienił jej plany. Dokumentowała między innymi uchodźców we Lwowie, a…
…
continue reading
1
Jak ptaki przystosowały się do życia w mieście
24:11
24:11
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
24:11
Jak zauważa Jacek Karczewski, ptaki miejskie nauczyły się korzystać z resztek jedzenia, pozostawionych przez człowieka – produktów łatwo dostępnych, choć niepełnowartościowych. Co ciekawe, nawet ptaki które są „wegetarianami”, w mieście nie pogardzą kawałkiem hamburgera. Pożywienie przeznaczone dla piskląt dobierają jednak z dużą starannością, prze…
…
continue reading
1
Gdy natura odzyskuje tereny opuszczone przez człowieka
22:27
22:27
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
22:27
Powstałe w efekcie eksploatacji kamieniołomu podesty porastają dziś liczne gatunki roślin – zarówno rodzimych jak i obcego pochodzenia. Ta różnorodność pozostaje niezależna od ingerencji człowieka. Wraz z upływem czasu i rozwojem ekosystemu, gatunki pionierskie zostają wyparte i zastąpione przez inne. Kasper Jakubowski opowiada o korzyściach płynąc…
…
continue reading
1
Jak zmieniła się fotografia przyrodnicza
20:42
20:42
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
20:42
Najciekawsze ujęcia to te, które ukazują intymność zwierząt, na których fotograf uchwycił moment, kiedy zachowują się „naturalnie”, nieświadome obecności intruza. Znajomość ich zwyczajów i upodobań okazuje się tutaj bezcenna. Fotografujący musi pozostać niewidzialny, a wykonanie zdjęcia powinna poprzedzić uważna obserwacja. Przewaga dzisiejszych fo…
…
continue reading
1
Włodzimierz Puchalski i jego miłość do ptaków
22:32
22:32
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
22:32
Aneta Słowikowska opowiada o tym, jak pochodzenie i historia rodzinna Puchalskiego wpłynęły na rozwój jego pasji. Wspomina, że to matka zaszczepiła w nim szczególną miłości do ptaków. Kontakty ojca w Lwowskim Towarzystwie Fotograficznym pomogły mu z kolei w rozpoczęciu kariery. Puchalski pragnął fotografować przyrodę taką, jaka jest. Chciał oglądać…
…
continue reading
1
Fotografowanie przyrody i dylematy etyczne
23:22
23:22
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
23:22
Jak zauważa Urszula Zajączkowska, fotografie zawsze więcej mówią o tym, który trzyma aparat niż o obiekcie fotografii. Włodzimierz Puchalski przez całe życie godził fascynację naturą i brał udział w polowaniach. Myślistwo było w jego czasach powszechnie akceptowane i stanowiło ważną część życia społecznego. Dziś większość ludzi je potępia. Okazuje …
…
continue reading
Symboliczne przejęcie przestrzeni zaczęło się już w pierwszych dniach września 1939 roku, kiedy nad Wawelem załopotała flaga ze swastyką. Dr Monika Rydiger i prof. Jacek Purchla opowiadają o przekształcaniu Krakowa we wzorowe niemieckie miasto na wschodzie za pomocą wizualnej propagandy – batalionów flag ze swastykami, plakatów, sloganów i umieszcz…
…
continue reading
Dr Michał Wiśniewski oraz prof. Kazimierz Butelski opowiadają o architekturze jako narzędziu sprawowania władzy przez niemieckiego okupanta. Najważniejszymi postaciami tego okresu było dwóch polskich architektów: Adolf Szyszko-Bohusz i Zbigniew Kupiec. Szyszko-Bohusz, przedwojenny architekt władzy, autor planów przebudowy Wawelu, podjął za zgodą Po…
…
continue reading
Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla rozmawiają o niemieckiej propagandzie, za pomocą której zmieniano symboliczny krajobraz miasta. Rynek Główny stał się Adolf Hitler Platz, zburzono pomniki Mickiewicza i Kościuszki, w obrębie Plant umieszczono szereg ważnych urzędów nazistowskiej administracji. Symbolem niemieckiej cywilizacji miał stać s…
…
continue reading
1
Obóz w mieście: KL Plaszow wtedy i dziś
28:38
28:38
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
28:38
KL Plaszow był projektem, który wpisywał się w politykę Generalnego Gubernatorstwa i III Rzeszy – z jednej strony realizował założenia eksploatacji do pracy przymusowej osób z terenów okupowanych, w szczególności ludności żydowskiej, z drugiej strony był częścią machiny zagłady. Dr Edyta Gawron i Monika Bednarek opowiadają o historii tego miejsca: …
…
continue reading
Dla Żydów niechciana stołeczność Krakowa oznaczała coraz większą izolację. Stopniowo usuwano ich z miasta, pozostawiając 15 tys. osób niezbędnych do gospodarczego funkcjonowania metropolii i działania przemysłu wojennego. W marcu 1941 powstało krakowskie getto – dlaczego na jego miejsce wybrano Podgórze, a nie zamieszkały przez Żydów Kazimierz? Dr …
…
continue reading
1
Architektura i zbrodnia. Niechciana stołeczność Krakowa
22:06
22:06
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
22:06
Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla opowiadają o eksperymencie, jakim było przekształcanie polskiego grodu, kulturalnej stolicy Polski w „prastare miasto niemieckie". O „wpisywaniu” Krakowa w tradycję germańską, gdzie wszystkie ślady niemieckich wpływów — jak obecność Wita Stwosza czy założenie miasta na prawie magdeburskim — wyolbrzymiano…
…
continue reading
Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla opowiadają o tym, jak miasto - zgodnie z doktryną rasistowską - podzielono na części, osobne dla Niemców, Polaków, Ukraińców i Żydów. Żydowscy mieszkańcy nie mieli żadnych praw i byli skazani na zagładę, podczas gdy dla przybyszów z terenów III Rzeszy Kraków był swoistą Arkadią – bez zagrożenia nalotami …
…
continue reading
Kijów, miasto symboliczne, matka grodów ruskich, staje się pretekstem do rozmowy o historii Rusi Kijowskiej. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana opowiadają, dlaczego tak trudno nam zrozumieć, że słowo „ruski” nie oznacza „rosyjski”, co widać chociażby w medialnej bitwie o pierogi ruskie. Badacze opowiadają też o dramacie Ukraińców, pozbawionych prze…
…
continue reading
Czy Ukrainiec Gruzin to coś dziwnego? A Koreańczyk? Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska rozmawiają o wielokulturowości ukraińskiego społeczeństwa, w którym tożsamość narodowa to kwestia wyboru, a nie pochodzenia etnicznego. Badaczki opowiadają o tym, jak Ukraina godzi tę ogromną różnorodność i o tym, jak na naszych oczach formułuje się nowe poczuc…
…
continue reading
Joanna Majewska i Tomasz Hodana obalają mit Charkowa jako miasta rusofilskiego, rosyjskiego i wyjaśniają dlaczego, wbrew oczekiwaniom Rosjan, mieszkańcy miasta po wybuchu wojny nie przywitali ich jak wyzwolicieli. Skupiają się też na zmianach, jakie zaszły w ukraińskiej tożsamości społeczności Charkowa w ciągu ostatnich lat, po wybuchu wojny w Donb…
…
continue reading
Podcast o sytuacji religijnej w Ukrainie i jej genezie. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana opowiadają o tym, że hybrydowość Ukrainy widoczna jest także w religii, mieszającej wpływy prawosławne, grekokatolickie, muzułmańskie i żydowskie. Podcast mówi także o historycznym fenomenie prawosławia kijowskiego, bardziej otwartego na inne religie oraz o u…
…
continue reading
Rozmowa na temat Kijowa jako „matki grodów” ruskich i stolica niepodległej Ukrainy. Joanna Majewska i Tomasz Hodana opowiadają o różnych obliczach Kijowa i o tym, jak zmieniały się one przez wieki. Ruszymy na przechadzkę ulicami miasta, a nasi przewodnicy pokazują nam serce duchowego Kijowa, jego kulturalną duszę i centrum władzy politycznej. Nie z…
…
continue reading
Podcast o „Innych” czyli etnicznych i narodowych mniejszościach Ukrainy. Joanna Majewska i Tomasz Hodana rozmawiają o obecności Tatarów w przestrzeni publicznej Ukrainy oraz o tym, jak bardzo tę obecność zmienił ich udział w Rewolucji Godności oraz aneksja Krymu.Tatarska „inność” stanowi punkt wyjścia do rozważań szerszych: o źródłach różnorodności…
…
continue reading
1
Charków, konstruktywizm i dziedzictwo sowieckie
24:29
24:29
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
24:29
Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska opowiadają o sowieckich korzeniach planowania przestrzennego i urbanistycznego Charkowa, o jego tradycjach kulturalnych i śladach „rozstrzelanego odrodzenia” – grupy literatów i architektów z lat 20. XX w., których większość została zamordowana przez NKWD. Jakie znaczenie dla Charkowa mają surowce naturalne, w t…
…
continue reading
Jak ważne były rządy Austrii dla poczucia sprawczości i podmiotowości Ukraińców? Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska opowiadają o tym, jak współcześni Ukraińcy mają sentyment dla tego okresu, pierwszego, w którym doczekali się praw i siłę tych uczuć widać w literaturze czy kulturze. Głównym tematem rozmowy jest jednak Lwów, dla którego austriacka …
…
continue reading
O współczesnym ukraińskim języku i jego korzeniach rozmawia Katarzyny Kotyńskiej i Joanny Majewskiej. Czy Ukraina jest państwem dwujęzycznym a może wielojęzycznym? Jakie znaczenie, polityczne i społeczne ma to, jakim językiem posługują się Ukraińcy? Jak mocno obecny jest język rosyjski w przestrzeni publicznej i czym jest zmora tłumaczy, surżyk?…
…
continue reading
Korzenie ludowe są najbardziej powszechnym elementem ukraińskiej świadomości, a wielu współczesnych Ukraińców jest niezwykle przywiązanych do ludowych tradycji, tekstów, rytuałów czy wzorów. Katarzyna Kotyńska, Tomasz Hodana i Bartosz Panek nawiązują do traumy Wielkiego Głodu, a także do lat 90. ub. wieku, kiedy to kryzys gospodarczy przebudził „wi…
…
continue reading
Dla wielu krajów Ukraina to państwo istniejące przez ostatnie 30 lat — a czym jest dla samych Ukraińców? Dlaczego w oficjalnych przekazach na temat ukraińskiej państwowości króluje św. Włodzimierz, a w popkulturze Kozacy? Joanna Majewska i Tomasz Hodany zastanawiają się także nad problematycznym dziedzictwem Ukrainy sowieckiej.…
…
continue reading
Step i geografia Ukrainy. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana rozmawiają o tym, gdzie leży Ukraina, czy Ukraina to step i skąd się wzięła jej nazwa. Słuchacze poznają podstawy ukraińskiej geografii, opartej na olbrzymiej różnorodności poszczególnych regionów. Ważnym elementem rozmowy jest mit kozaczyzny, który rozmówcy odnoszą do wydarzeń współczesn…
…
continue reading
1
Rafael kwiatów – Pierre-Joseph Redouté
2:54
2:54
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:54
Jego przedstawienia kwiatów są tak ujmujące, że wchodząc do sklepu z porcelaną, możemy być pewni, że natrafimy na wzór oparty na jego pracach. Pierre-Joseph Redouté, był nadwornym malarzem Marii Antoniny. Po Rewolucji Francuskiej wykonał ilustracje roślin hodowanych w ogrodach pałacu Malmaison dla właścicielki majątku, Józefiny Bonaparte. Hodowano …
…
continue reading
Wycinanki z XVIII-wiecznych atlasów? Antoni Waga robił to w imię nauki. W XIX wieku biblioteki, wypełnione obłędnie kolorowymi obrazami roślin i zwierząt, traktowano jako standardowe uzupełnienie gabinetów naturalnych.Kolekcjonerem okazów przyrodniczych i atlasów był polski uczony Antoni Waga, którego zbiór naturaliów liczył ponad dwa tysiące tytu…
…
continue reading
1
Porcelanowy atlas historii naturalnej
2:40
2:40
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:40
Porcelana w robaki? Ten nietypowy wzór jest przykładem na wędrowanie motywów pomiędzy kartami książek przyrodniczych a sztuką użytkową. Naczynia porcelanowe, prócz swojej głównej funkcji użytkowej, bardzo często pełniły również rolę dekoracyjną, świadczącą o statusie ich właściciela. Pochodzący z XVIII wieku serwis stołowy biskupa Adama Stanisława …
…
continue reading
1
Historia naturalna ryb Georges'a Cuviera
2:42
2:42
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:42
Ponad 600 grafik przedstawiających ryby, a każda oddana z najdrobniejszymi szczegółami. Tworzą one niesamowity atlas i dowód badawczej dociekliwości. Przez 20 lat francuski zoolog Georges Cuvier i jego uczniowie tworzyli monumentalne dzieło, a ich prace są nie tylko hiperrealistyczne, lecz także nieprawdopodobnie staranne. Przygotowywano je przy uż…
…
continue reading
Ekonomiczne, czyli użytkowe. To historia o tym jak można zafascynować się przyrodą najbliżej nas, czyli na przykład na talerzu. Marcus Elieser Bloch, niemiecki badacz i lekarz, był twórcą słynnego atlasu Ekonomiczna historia ryb niemieckich. Stworzył go by uzupełnić wiedzę o europejskich gatunkach ryb, kiedy nie znalazł ich opisów u Linneusza. Ekon…
…
continue reading
1
Zapomniany polski uczony – Jan Jonston
2:36
2:36
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:36
W XVII-wiecznym Lesznie Jan Jonston, wybitny przedstawiciel nauk przyrodniczych, tworzył nie tylko popularnonaukowe dzieła, ale i nowoczesne podręczniki. W połowie XVII wieku we frankfurckiej oficynie Matthausa Meriana i jego spadkobierców ukazał się bogato ilustrowany podręcznik przyrody dla uczniów leszczyńskiego gimnazjum, jednej z najważniejszy…
…
continue reading
1
Francois Levaillant i barwne atlasy ornitologiczne
2:25
2:25
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:25
Hiperrealistyczne, kolorowe ilustracje ptaków przyciągają uwagę. Aż trudno uwierzyć, że powstały ponad 200 lat temu. Francois Levaillant na przełomie XVIII i XIX wieku studiował ptaki, próbując opisać i sklasyfikować wiele nowych gatunków, w tym z kolonii w Surinamie. Odrzucał wiele nazw zaproponowanych przez Linneusza, w ich miejsce proponując wła…
…
continue reading
1
Ul – fizjokraci – gospodarowanie w naturze
2:20
2:20
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
2:20
Pszczoły pełnią ważną funkcję w naszym ekosystemie. Ich rolę doceniano już we wcześniejszych epokach, czego dowodem są książki prezentowane na wystawie Rośliny i zwierzęta. O pszczołach, dzisiaj zagrożonych wyginięciem, dużo pisano już w XVIII wieku. Wyobrażano sobie ul jako gospodarstwo, a pszczoły jako społeczeństwo zgromadzone po to, by wytwarza…
…
continue reading
1
Przyrodnicza influencerka z XVIII wieku – Maria Sibylla Merian
3:00
3:00
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
3:00
Naukowczyni, badaczka i artystka. Poznajcie kobietę, która odbyła samodzielną podróż do Surinamu aby dokumentować tamtejszą florę i faunę. Maria Sybilla Merian choć nie posiadała wykształcenia przyrodniczego zafascynowała się światem owadów. Wykorzystała swój talent plastyczny aby przelać swoje obserwacje i wydać pierwsze publikacje entomologiczne …
…
continue reading
1
Kamienica "Feniks" — kabaret i blichtr PRL-u
15:17
15:17
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
15:17
Powstały w ich miejsce modernistyczny budynek to z jednej strony pamiątka modernistycznej ekstrawagancji i uporu Adolfa Szyszko-Bohusza, z drugiej zapis długiej okupacyjnej nocy, które pozostawiła swoje ślady także przy Rynku Głównym. W okresie PRL-u istniał tutaj mityczny już dzisiaj kabaret Rio – lokal z dancingiem i striptizem – uosabiający marz…
…
continue reading
1
Pałac "Krzysztofory" — skarby diabła Boruty
15:35
15:35
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
15:35
Kamienica jest soczewką skupiającą najważniejsze wątki z historii Krakowa, jest też sceną dla kilku miejskich legend. To tutaj mieszkał pan Twardowski, a diabeł Boruta kusił krakowskich centusiów swoimi skarbami. Pałac jest również miejscem, gdzie zaczęło się krakowskie budownictwo polokacyjne, a marszałek Piłsudski werbował swoich legionistów. Nic…
…
continue reading
1
Pałac Spiski — Twardowski nad Tatrami
12:11
12:11
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
12:11
Pałac przez wiele lat pełnił funkcje urzędowe – to tu mieszkali przedstawiciele władz austriackich po przyłączeniu miasta do monarchii habsburskiej, jednak znalazło się w nim miejsce również dla przedstawień teatralnych, restauracji i sklepu kolonialnego czy zakładu fotograficznego. Jednym z ciekawszych pomieszczeń jest sala ozdobiona przez Włodzim…
…
continue reading
1
Pałac "Pod Baranami" — nie tylko Piwnica
16:44
16:44
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
16:44
W czasach średniowiecznych znajdowała się tu gospoda. W jej podworcu trzymano barany przeznaczone na sprzedaż i właśnie od nich wywodzi się zarówno godło jak i dzisiejsza nazwa budynku. Przez stulecia pałac często zmieniał tak właścicieli, jak i funkcje. Był miejscem, gdzie zacieśniano więzy polsko-węgierskie, później podejmowano w nim najważniejsz…
…
continue reading
1
Kamienica "Pod Kruki" — pierwszy salon miasta
14:43
14:43
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
14:43
Ta jedna z najbardziej intrygujących kobiet epoki romantyzmu po klęsce powstania listopadowego przeniosła na krakowski Rynek swój słynny warszawski salon. To właśnie Anetka – jak nazywali ją współcześni – połączyła trzy istniejące tu wcześniej kamienice w pałac „Pod Krukami”, w którym prowadziła żywą działalność kulturotwórczą. Taka historia zobowi…
…
continue reading
1
Pałac Jabłonowskich-Potockich — arystokraci i ich pupile
12:44
12:44
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
12:44
Podobnie jak nazwy i właściciele, przez wieki zmieniała się też jej funkcja. Była domem kupieckim, łaźnią, a także jedną z pierwszych krakowskich księgarni. Można w niej było kupić ponad 1500 tytułów. W XIX wieku kamienica stała się też miejscem ostatecznego spoczynku mopsiczki Gypsi, którą jej ekscentryczna właścicielka postanowiła pochować w podz…
…
continue reading
Położona u wylotu ul. Grodzkiej kamienica Hetmańska należy do jednych z najstarszych w mieście. Jej najbardziej reprezentacyjną częścią jest tzw. sala gotycka. Zbudowana pod koniec panowania Kazimierza Wielkiego, posiada gotyckie sklepienie krzyżowe ze zwornikami pięknie zdobionymi rzeźbami i herbami. Dziś cieszy oczy gości jednej z krakowskich res…
…
continue reading
1
Kamienica Szara — rodzynki z migdałami
12:53
12:53
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
12:53
Historia znajdującej się u wylotu ul. Siennej kamienicy to nie tylko opowieść o architekturze i sztuce Młodej Polski, choć niektóre wnętrza opracował sam Józef Mehoffer. To przede wszystkim, pokazana na przykładzie jednej krakowskiej rodziny, historia emancypacji społeczności żydowskiej nie tylko w Krakowie, ale w całej Europie Środkowej.…
…
continue reading
1
Kamienica Czynciela — Wyspiański patrzy
11:38
11:38
Spela senare
Spela senare
Listor
Gilla
Gillad
11:38
Nazwa pochodziła jednak nie od jednej z ulubionych polskich zup, ale od Józefa Bartscha, kupca i właściciela budynku. Późniejsza nazwa – Czyncielówka pochodzi od nazwiska Józefa Czynciela, który przejął to miejsce po wielkim pożarze miasta w 1850 r. Zasłynęła jako miejsce, gdzie przez lata mieszkał Stanisław Wyspiański. Właśnie tu, spoglądając prze…
…
continue reading
Wygląd tego średniowiecznego centrum handlowego przez lata zmienił się nie do poznania. W XVI wieku zniszczony przez pożar budynek odbudowano w duchu panującego wówczas w Europie renesansu. Dalsza historia przebudowy Sukiennic stanowi wstęp do uniwersalnej opowieści o narodach Europy Środkowej, które w drugiej połowie XIX wieku budowały swoje tożsa…
…
continue reading
Rynek Główny od wieków był scenerią życia duchowego miasta. Do dziś możemy podziwiać dwa stojące na nim kościoły. Ten najstarszy powstał jeszcze przed lokacją miasta na pamiątkę kazań, jakie głosił w Krakowie pierwszy polski święty. Jednak najbardziej znaną budowlą sakralną w obrębie Rynku jest monumentalny kościół Mariacki. To jedna z wizytówek mi…
…
continue reading
Pomnik Adama Mickiewicza, największy i najważniejszy, upamiętniający 100 rocznicę urodzin wieszcza, zna każdy, kto choćby na chwilę odwiedził Kraków. Nie każdy jednak wie, że był taki moment w historii miasta, kiedy go zabrakło… Po drugiej stronie Sukiennic znalazło się miejsce dla Erosa bendato, rzeźby podarowanej miastu przez Igora Mitoraja, świa…
…
continue reading
Krakowski Rynek Główny to wyjątkowa kreacja urbanistyczna, przesądzająca o miejscu dawnej stolicy Polski w historii cywilizacji europejskiej. To tu, jak w soczewce, skupiają się losy miasta będącego symbolem zarówno polskości, jak i otwartości, europejskości i pluralizmu.Av Międzynarodowe Centrum Kultury, Michał Wiśniewski, Jacek Purchla, Free Range Productions
…
continue reading