Opinie | Alleen de Kamer zelve

Jaap Jansen | BNR

In 1934 werd het Reglement van Orde van de Tweede Kamer aangescherpt om de voorzitter meer mogelijkheden te geven, in te grijpen. Dat was ook wel nodig, zei voorzitter Rad Kortenhorst later, gezien ‘de gewijzigde stijl van sommige leden’. Uitlatingen van communisten en radicaalsocialisten, maar ook vanuit conservatieve partijen als – je zou het je nu niet meer kunnen voorstellen - de SGP gingen regelmatig over de grens.

De aanscherping was net op tijd. In 1937 kwam de NSB de Kamer in. NSB’ers hadden van hun leider opdracht onophoudelijk te protesteren tegen - ik citeer – ‘het partijenstelsel, de politieke spelletjes en de slapheid van de grote politieke stromingen’.

Die tijd lijkt terug. Na gesprekken met fractievoorzitters pleit Tweede-Kamervoorzitter Vera Bergkamp in een notitie voor aanpassing van het reglement. Ze maken zich grote zorgen over ‘de verruwing van het debat, die afbreuk doet aan de gezaghebbende rol die de Kamer dient te vervullen’. Het leidt zelfs tot bedreigende situaties. De geest is uit fles, schrijft de voorzitter. En als het eenmaal zover is, krijg ‘m er dan nog maar eens in.

De voorzitter en de fractieleiders willen herstel van waardigheid en goede omgangsvormen. Maar het gaat om veel meer dan alleen goede smaak. De Kamer moet opnieuw leren alert en duidelijk te reageren op uitlatingen die de democratische rechtsstaat en het respect voor andersdenkenden bewust ondermijnen.

Zoals onlangs, toen FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren in de Kamer zei dat hij ‘totaal geen vertrouwen’ heeft in de regering, de rechterlijke macht en de politie. En eerder, toen een andere FvD’er een D66-Kamerlid een misdadiger noemde en bedreigend uitriep: ‘Uw tijd komt nog, er komen tribunalen.’

Bergkamp sprak alle fractievoorzitters, op één na: PVV’er Geert Wilders. Die begon vrijdag bij het verschijnen van de notitie dan ook meteen te schelden dat de voorzitter volksvertegenwoordigers de mond wil snoeren. Volgens zijn partijgenoot Martin Bosma moet elk Kamerlid kunnen zeggen wat hij wil. Er is immers parlementaire onschendbaarheid.

Hierover bestaat veel misverstand. Immuniteit vrijwaart Kamerleden van vervolging voor opmerkingen die buiten de Kamer strafbaar kunnen zijn. Thorbecke nam dit in 1848 in de Grondwet op om de onafhankelijkheid van het parlement tegenover andere staatsmachten te vestigen. Ik lees voor uit zijn toelichting: “Deze bepaling sluit niet in, dat het geoorloofd zoude zijn alles zonder vrees voor berisping te kunnen uiten, maar alleen dat de Kamer zelve, steunende op het Reglement van Orde, de uitspattingen harer leden moet bedwingen.”

De voorzitter kan dus wel degelijk ingrijpen. En als het reglement daarover niet duidelijk genoeg is, moet het worden aangepast. Het is van groot belang dat Bergkamp hiervoor een voorstel doet - samen met zoveel mogelijk fractievoorzitters, die haar hierin krachtig steunen. Dan is helder wie in de Kamer staan voor de fundamentele waarden van democratie en recht.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.